Een hele opluchting. Afgelopen vrijdag even geen paniek over de griffierechten, zoals we die de laatste tijd zoveel gezien hebben. (Klik maar hier en hier en hier). Voorzitter van de Raad voor de rechtspraak Erik van den Emster gaf op de Juridische Hogeschool in Tilburg de inmiddels vijfde Maaskantlezing. Voor ongeveer 160 aanwezigen sprak hij over de herziening van de gerechtelijke kaart en andere vernieuwingen binnen de rechterlijke macht. En hij was eigenlijk best positief, op wat kleine kanttekeningen na dan.
Te paard of een Alfa Romeo?
Stef-Jan Willard (voorzitter bestuur Juridische Hogeschool Avans-Fontys) herinnerde er al aan in zijn introductie: we zijn de tijd van Napoleon voorbij. Toen moest je binnen een dag een kanton te voet kunnen bereiken en de rechtbank te paard. De rechtspraak wordt steeds complexer, internationaler ook, daarom is een herindeling van de rechtbanken helemaal geen gek idee, vond ook Van den Emster. In 2006 beval de commissie Van der Winkel nog meer samenwerking onder rechters aan, die tot stand zou kunnen komen zonder structuurwijziging. Maar daar was volgens Van den Emster ‘geen klap van terecht gekomen.’ Heel goed dus, dat er alsnog een structuurwijziging komt.
Maar het plan, dat Nederland in tien arrondissementen gaat opdelen (‘of elf, want de politiek is net zo wendbaar als een Alfa Romeo’), levert wel problemen op in de uitvoering. Vooral in het oosten, het noorden en het zuiden van het land gaan er veel arrondissementen fuseren. Waar komt dan het nieuwe bestuur? De burgemeester van Middelburg zou Van den Emster heel erkentelijk zijn voor de zeteling van het bestuur aldaar, vanwege de werkgelegenheid. Van den Emster (lachend): ‘Als je het mij vraagt, zijn dat maar vijf banen, namelijk de vijf zetels in het bestuur.’
Wij zijn het eens
Van den Emster kreeg meermalen de lachers op zijn hand, bijvoorbeeld door zijn imitatie van Ivo Opstelten in het onderhandelingsproces. ‘De strategie van de minister van Veiligheid & Justitie is zeggen: “Wij zijn het eens”. En als je dan vaak genoeg herhaalt “wij zijn het niet eens” dan luistert hij. Soms.’
Verder signaleerde hij de ontwikkeling dat (met name de straf-) rechter steeds kritischer gevolgd wordt in het publieke debat. Hij doelde hierbij ongetwijfeld mede op het nieuws over discriminerende politierechters dat vorige week door de NRC werd gebracht, ook al repte hij daar met geen woord over. Dat kritisch volgen vond hij niet erg, maar soms komt de rechter daardoor slechter uit de bus dan nodig. ’Rechters hebben natuurlijk veel meer juridische kennis dan journalisten. Maar ze zijn er niet goed in hun expertise te laten zien in hun oordelen.’ Vernieuwingen als de e-kantonrechter zijn noemde Van den Emster meer dan welkom.
Brabants borrelen
Na de lezing werd een prijs van duizend euro uitgereikt aan hogeschoolstudente Melanie Janssen voor haar scriptie De voorwaardelijke invrijheidstelling; het niet naleven van bijzondere voorwaarden. De Juridische Hogeschool werkt namelijk nauw samen met het bedrijfsleven: de studenten schrijven hun scriptie in opdracht van het bedrijf waar ze stage lopen. Leden uit dat bedrijfsleven waren dan ook ruim vertegenwoordigd op de middag. Iedereen bleef gezellig napraten tijdens de borrel. Van den Emster discussieerde nog wat over de doodstraf met nieuwsgierige studenten, de zon scheen vrolijk naar binnen, er kwamen lekkere happen langs, een bandje speelde live muziek… Een feestje organiseren, laat dat maar aan de Brabanders over.
