In 2014 werd in Nederland het adolescentenstrafrecht ingevoerd. Daarmee is een flexibele toepassing van het jeugd- en volwassenenstrafrecht bij jeugdigen in de leeftijd van 16 tot 23 jaar mogelijk. Minderjarigen die van zeer ernstige delicten worden verdacht, kunnen conform de wetgeving volgens het volwassenenstrafrecht worden berecht. Andersom kan bij jongvolwassenen in bepaalde gevallen ook het jeugdstrafrecht worden toegepast.
Het WODC onderzocht op basis van welke overwegingen in de praktijk wordt gekozen voor het één of het ander en heeft daarover advies uitgebracht. In het onderzoeksrapport beveelt men aan om te bekijken of een pedagogische aanpak vaker mogelijk is bij minderjarige verdachten die conform het volwassenenstrafrecht worden berecht.
Pedagogische aanpak
Die pedagogische aanpak vormt de kern van het jeugdstrafrecht. Er wordt relatief mild gestraft, omdat er gezien de leeftijd van de verdachte nog veel aanknopingspunten voor heropvoeding en ontwikkeling zijn. Pedagogiek is hier dikwijls de meest effectieve aanpak die zowel in het belang van de verdachte als van de maatschappij is.
Wordt een minderjarige verdachte echter verdacht van een zeer ernstig misdrijf, dan kan het zijn dat er onvoldoende mogelijkheden voor de pedagogische aanpak worden gezien. Een minderjarige wordt dan mogelijk alsnog gestraft conform het volwassenenstrafrecht. Verdachten in de leeftijdscategorie tot 23 jaar worden sowieso in de regel conform het volwassenenstrafrecht berecht.
Het WODC pleit er nu voor dat er ook in gevallen waarbij op jeugdigen – al dan niet minderjarig – het volwassenenstrafrecht wordt toegepast, alsnog ruimte wordt gezocht voor een pedagogische aanpak.
Ontwikkeling
De onderzoekers komen tot deze conclusie op basis van het inzicht dat “de ontwikkeling van jeugdigen nog kan doorlopen tot halverwege de twintig”. Een pedagogische aanpak achterwege laten zou dan een gemiste kans op succesvolle rehabilitatie vormen, zo onderbouwt men.
“Vanwege hun continuerende ontwikkeling kunnen zij nog steeds baat hebben bij een behandeling,” zo stelt het WODC over jeugdige verdachten. “Dit sluit ook aan bij internationale kinderrechten die behandeling en resocialisatie van minderjarige veroordeelden waarborgen.”
Onderzoek
Voor de totstandkoming van het rapport onderzocht het WODC zaken waarbij het adolescentenstrafrecht werd toegepast. Er is gekeken naar het type misdrijven, de straffen die werden opgelegd en eventuele verschillen in strafoplegging tussen leeftijdsgenoten. De inhoudelijke overwegingen van rechters, officieren van justitie en deskundigen om al dan niet het jeugdstrafrecht toe te passen zijn ook onderzocht.
De kernpunten uit het rapport zijn schematisch samengevat in deze infographic.
