‘Grenzen aan geknoei’: naar oprechte erkenning van de natuur in het recht, zo luidde de titel van Bastmeijers afscheidscollege op 19 januari. Een verwijzing naar het rapport Grenzen aan de groei van de Club van Rome uit 1972, dat waarschuwde voor uitputting van de aarde – en waaraan allicht onvoldoende gehoor is gegeven.
Potje
De helder formulerende rechtswetenschapper gooit het nu over een geheel andere boeg: inmiddels is hij begonnen als directeur van het Arctisch Centrum van de Rijksuniversiteit Groningen (faculteit Letteren) en hoogleraar aldaar. Het afscheid van zijn Noord-Brabantse werkgever werd luister bijgezet met het college en een recent interview met dagblad Trouw. Daarin spreekt hij in ferme taal over tekortschietende natuurbescherming in Nederland. Daar maken we volgens hem “juridisch een potje van”, en dan met name overheidsjuristen.
Fauna
Zoals de dieren waarop gejaagd mag worden in ons land. Pas sinds kort mag er niet respectievelijk minder gejaagd worden op konijnen en hazen, terwijl allang bekend is dat die er slecht voor staan. Op de houtduif, die het toch ook niet makkelijk heeft, mag gewoon nog geschoten worden. Of vleermuizen in spouwmuren die het onderspit moeten delven tegen de noodzaak om huizen energiezuinig te maken: naleving van het natuurbeschermingsrecht is vaak niet de eerste prioriteit.
Het bestuur komt volgens Bastmeijer veelal met “creatieve benaderingen”, waar bestuursrechters in meegaan. Die zouden toch vooral naar de letter van de wet en vergunningen kijken – “de papieren werkelijkheid” – en minder naar de naleving van verdragen; waarna de Europese rechter Nederland vervolgens weer op de vingers moet tikken.
Doormodderbeleid
De stikstofproblematiek, almaar intensiverende garnalenvisserij: een patroon van doormodderen en vooral niet treden in verworven rechten, aldus Bastmeijer. Verandering in de nabije toekomst verwacht hij niet. “Het juridisch geknoei is diepgeworteld in het systeem.” Het devies is daarom om te blijven doorprocederen, als het even kan tot aan het Hof van Justitie van de Europese Unie.
