Collega-columnist Elgar Weijtmans schreef onlangs in een treffend stuk op deze site dat juristen vaak te druk zijn om technologie te leren gebruiken. Dat probleem herken ik (helaas) ook uit de praktijk. Maar er is een plek waar juist wél tijd is voor zelfontplooiing zonder de druk van het tijdschrijven: de (juridische) opleiding.
In zijn column had Weijtmans het over het nemen van een omweg, deze analogie kan ook perfect worden toegepast op de feitelijke toepassing van generatieve AI door juristen. Het is niet een kwestie van het invoeren van een vraagstuk en wachten tot de computer het antwoord uitspuugt, maar een methodologie. Een gereedschap dat helpt structureren, analyseren en redeneren. Niet bedoeld om denkwerk over te slaan, maar om het beter te kunnen doen. Iets dat juist bij uitstek in het onderwijs thuishoort.
Technologie als hulpmiddel
Uitgerekend in het onderwijs waar studenten de (relatieve) tijd en rust hebben om zich te ontwikkelingen tot kritische juristen kunnen zij zich verdiepen in de vraag wat technologie betekent voor het vak. Toch lijkt het debat over AI in het onderwijs vooralsnog te gaan om verbieden of toestaan. Zo stellen Joris van an Laarhoven (Tilburg University) en Eva van Vugt (Universiteit Maastricht) dat GenAI uit voorzorg verboden moet worden (NJB 2025/2453) Dit terwijl de echte vraag luidt: hoe leren we studenten technologie als hulpmiddel te gebruiken zonder hun denkproces uit te besteden? Deze genuanceerde benadering is gelukkig ook terug te vinden in het debat, uitgedragen door onder andere Ivar Timmer (Hogeschool van Amsterdam) en Marelle Attinger (Open Universiteit).
Door jonge juristen kennis te laten maken met de werking en het gebruik van nieuwe technologie zullen zij ook de kansen en beperkingen ervaren. Met een verantwoorde inbedding van AI in het onderwijs leren juristen technologie op de juiste manier te gebruiken met de vereiste kritische houding. Dit betekent niet alleen onderwijs met AI, maar ook vooral onderwijs óver AI. Zowel voor de studenten als de docenten. Maar ook aanpassing van het onderwijs zelf is hiervoor noodzakelijk; een aantal universiteiten en hogescholen zetten hier al mooie stappen.
Tijdig beginnen
Ik denk dat het niet wenselijk is om studenten af te leveren die onvoldoende klaargestoomd zijn voor de juridische praktijk (waar de AI-trein inmiddels op stoom begint te komen). Met de snelle ontwikkeling die de technologie doormaakt, kan het geen kwaad tijdig te beginnen. Hoewel de loopbaan van een jurist vele kanten op kan, acht ik de kans groot dat een ontmoeting met AI nooit ver weg is. Ik zie in de praktijk dat AI nog niet altijd op de juiste wijze wordt ingezet en dat er nog veel te leren is. En het onderwijs is de aangewezen plek om dit te doen. De snelste weg is door te experimenteren, falen en te leren. Of zoals Edison ooit zei: “I have not failed. I’ve just found 10,000 ways that won’t work.” Voor iedereen die al wat langer met AI werkt een herkenbare quote vrees ik.
Daarom hoort AI niet alleen in de praktijk, maar vooral in het onderwijs. Niet als bron, maar als methode. Niet als bedreiging van het vak, maar als verrijking.
