Wat verstaat u onder framing?
“Framing is het bewust gebruiken van bepaalde woorden of beelden die bepaalde associaties en emoties oproepen en zo ons standpunt beïnvloeden. Het kan zowel voor eerlijke als oneerlijke doelen worden gebruikt. Framing zorgt ervoor dat we anders naar feiten gaan kijken, zelfs anders gaan interpreteren. Best griezelig eigenlijk.”
Komt framing veel voor in het juridisch taalgebruik? Heeft u enkele voorbeelden?
“Bijvoorbeeld in discussies tussen juristen: riep de directeur of schreeuwde de directeur? Gaat het om meer belastingverlichting of minder belastingdruk? Is het een overbodig afvinklijstje of een belangrijke checklist voor veiligheid die onvolledig is? Bekende algemene voorbeelden zijn de Sleepwet, de plofkip en de tsunami van vluchtelingen. Sterke framing is storytelling in één woord. In het woord zit dan al het verhaal van de held, de dreiging en het slachtoffer verborgen.”
Framing, is dat positief of negatief?
“Vaak wordt framing negatief ervaren omdat iemand gevangen zit in het frame. Een frame ontkennen versterkt het frame: ‘Waarom geeft u niet toe dat er sprake is van vriendjespolitiek?’ Daarom is het ook voor juristen belangrijk om framing te herkennen en goed te kunnen pareren. Gelukkig proberen de meeste juristen populistische framing te vermijden en integer en objectief hun oordeel te geven. Maar soms komt de kern van het verhaal dan juist niet goed over.”
Op welke manier framen advocaten?
“Advocaten belichten een zaak van één bepaalde kant en gebruiken meestal wel subtiele framing met welgekozen sleutelwoorden. Dus woorden met een framing-achtig effect door het benadrukken van een aspect. Advocaten hebben soms niet door dat ze per ongeluk in het denkbeeld van de andere partij meegaan. Juristen hebben regelmatig last van beleidsmakers, politici of actiegroepen die negatieve namen geven aan beleid. Zelfs het woord ‘maatwerk’ kan uiteindelijk synoniem worden voor ‘willekeur’.”
Zijn juristen goed in staat framing te herkennen? Waarom is dat belangrijk?
“Juristen zijn taalgevoelig en voelen wel aan dat bepaald taalgebruik onhandig is. Soms schieten ze van de schrik naar de inhoud of herhalen ze zelf het ongewenste frame een aantal keren. Als framing als drogreden de werkelijkheid vertroebelt, dan is dat kwalijk en moeten juristen zich daar mondeling en schriftelijk tegen kunnen verweren met reframing: een ander frame ertegenover plaatsen.”
Een voorbeeld?
“Neem de Wet Zorg en Dwang. Die suggereert dat Zorg & Dwang gezellig hand in hand gaan. Hierdoor komt er veel verzet tegen. De wet ‘Beperking dwang in de zorg’ had minder weerstand opgeroepen.”
Hoe kunnen juristen framing inzetten en waarom zouden ze dat doen?
“Met framing kunnen juristen ervoor zorgen dat op de gewenste manier tegen een zaak wordt aangekeken. Juristen worden soms ook gedwongen om hun beroep te reframen. Ze zijn niet de pietluttige nee-zeggers, de moeilijkdoeners. Het beeld bij sommige bedrijven is dat juristen de laatste irritante hobbel is die helaas moet worden genomen voordat we verder kunnen. Dus juristen moeten zichzelf positief framen om tegenwicht te bieden. Meestal willen juristen neutrale woorden gebruiken. Maar veel begrippen hebben toch een positieve of negatieve lading. Een grote verzekeraar of grote bank staat direct op achterstand omdat het beeld opdoemt van een rijke machtige organisatie die mensen uitknijpt.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Twee boeken van Rutger Bregman hebben veel indruk gemaakt. De meeste mensen deugen en Morele ambitie. Ik vind het mooi zoals hij beschrijft dat niet iedereen actievoerder hoeft te worden, maar dat ieder mens op een manier die bij hem of haar past positieve invloed kan hebben op mensen en de planeet.”
Wat is niet over u bekend wat wel interessant is?
“Ik heb tien jaar gedebatteerd met mijn debatvereniging op een zolder van café ’t Keizertje in Leiden. Vijf jaar tijdens mijn rechtenstudie en nog vijf jaar daarna. Debatsport is net als dammen en schaken vooral een denksport. Er zijn zelfs Nederlandse, Europese en wereldkampioenschappen.”
Welke jurist verdient volgens u een compliment?
“Hoogleraar en mensenrechten-advocaat Liesbeth Zegveld zag ik een tijd terug op televisie bij Zomergasten. Zij is gedreven en openhartig. Ik heb bewondering voor haar doorzettingsvermogen.”
Met welke beroemdheid zou u eens een dagje willen praten over framing?
“Met mijn grote held Robert Cialdini, schrijver van het beroemde boek Influence over hoe je met psychologische marketingkennis het gedrag van mensen positief kan beïnvloeden. Wat is gewoon? Bijvoorbeeld let eens op je gevoel bij de vraag: wilt u een gewone hamburger of één met vlees?”
Welk boek las u als laatst?
“If not this, then what? van Erik de Ruijter. Een denkmethode om in een paar stappen de realiteit met een andere manier van organiseren te veranderen, zoals Tony Chocolony, en Airbnb deden. Hij noemt het Vakantielogica omdat in een vakantie-situatie heel ander gedrag en een andere manier van organiseren logisch en normaal is. Een soort omdenken 2.0 die niet één ding omdraait, maar een heel nieuw speelveld creëert. Dit is voor mensen zoals ik, die positieve veranderingen willen in leefomgeving en organisaties, heel inspirerend.”
Meer informatie over de cursus Storytelling, framing en reframing voor juristen (11 november 2025): klik hier.
