De rechtbank Amsterdam behandelt jaarlijks duizenden rechtszaken, en dat levert rechters een goed beeld op van de problemen die rechtzoekenden in de hoofdstad en omstreken tegenkomen. “Vanuit onze onafhankelijke positie kunnen wij individuele situaties van burgers en bedrijven soms verzachten door goed feitenonderzoek te doen en recht te spreken in de specifieke situatie”, schrijft rechtbankpresident Bart van Meegen in zijn voorwoord bij het rapport Blik naar buiten. “Maar een aantal knelpunten en soms schrijnende situaties hebben een meer structurele aanpak nodig. We roepen beleidsmakers en politici op om over de verschillende thema’s met ons in gesprek te gaan om zo bij te dragen aan preventieve en structurele oplossingen.”
Vijf thema’s
Vorig jaar kwam de rechtbank voor het eerst met een maatschappelijke reflectie. In het nu uitgebrachte rapport wordt aandacht gevraagd voor vijf thema’s: de rechtsstaat, verward gedrag, noodopvang voor gezinnen, consumentenbescherming en loket-overstijgende gemeentelijke dienstverlening. De thema’s worden kort toegelicht, en bij ieder thema worden aanbevelingen aan wetgevende en bestuurlijke instanties gedaan.
Ajax-Maccabi Tel Aviv
Zo roept de rechtbank bij het thema rechtsstaat op om in het publieke debat het vertrouwen in de rechtsstaat te versterken door polarisatie tegen te gaan, en ruimte te bieden aan zorgvuldige en onafhankelijke rechtspraak in individuele zaken. Dit naar aanleiding van opmerkingen van PVV-voorman Geert Wilders over de schuld van verdachten van de ongeregeldheden rond de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv afgelopen najaar. In een vonnis tegen een van hen voelde de strafkamer zich genoodzaakt om zich uit te laten over de druk die de politiek uitoefende op de rechtspraak. De rechters schreven daarin dat het “politici en met name Kamerleden” zou passen om zich niet uit te laten over de door hen gewenste straffen voordat een zaak door de rechter is behandeld.
Verward gedrag
Het thema ‘verward gedrag’ leidt tot een oproep aan de gemeente Amsterdam om het voortouw te nemen bij het creëren van meer en geschikte psychische en maatschappelijke hulpverlening en zorg. Rechters zien op de zitting namelijk steeds vaker verdachten die kampen met complexe multi-psychiatrische problematiek, en constateren dat de feiten zij plegen steeds ernstiger worden.
Toetsing consumentengeschillen
Het thema consumentenbescherming gaat over de ambtshalve toetsing die rechters sinds twee jaar op grond van Europees recht moeten doen. Ze moeten bij consumentengeschillen beoordelen of een ondernemer vooraf voldoende en duidelijke informatie heeft gegeven over een overeenkomst. Procedures duren hierdoor langer. De rechtbank zou graag zien dat de preventieve toets op algemene voorwaarden bij een toezichthoudende organisatie terechtkomt, zoals de Autoriteit Consument & Markt. Rechters kunnen zich dan meer bezighouden met de inhoudelijke kant van consumentenzaken.
Wethouders
Meteen na het uitkomen van het rapport heeft een afvaardiging van de rechtbank al over een van de aangekaarte thema’s gesproken met de Amsterdamse wethouders Marjolein Moorman en Rutger Groot Wassink. Ze vroegen, in aanwezigheid van de Amsterdamse Kinderombudsman Annemarie Tuzgöl-Broekhoven, aandacht voor de problemen die rechters signaleren bij de noodopvang voor gezinnen. Die zit vol door de woningcrisis, en dat leidt tot schrijnende situaties, zoals moeders met jonge kinderen die in een auto of een houten schuurtje moeten slapen. De rechtbank vraagt bestuurders om bij de aanpak van de woningcrisis verantwoordelijkheid te nemen voor de belangen van kinderen die nu zonder stabiele woonplek opgroeien.
