Met de toekenning van een boete van 500 euro voor privacyschending heeft de Rechtbank Overijssel de deur opengezet voor massaclaims wegens privacyschending. Dat beweert advocaat Axel Arnbak (De Brauw Blackstone Westbroek) in een opinieartikel in het Financieele Dagblad. Zijn collega Mark Jansen (Dirkzwager) zet in een blog juist kritische kanttekeningen bij het vonnis en vraagt zich af of het in stand kan blijven.
Schending van grondrechten
Arnbak, die ook onderzoeker is bij het Instituut voor Informatierecht aan de Universiteit van Amsterdam, gaat in zijn column in op het vonnis waarin de rechtbank Overijssel de gemeente Deventer een boete van 500 euro oplegde, omdat een gemeenteambtenaar aan collega-ambtenaren van andere gemeente persoonsgegevens van een Wob-verzoeker had gestuurd. De burger eiste schadevergoeding omdat het mailtje zijn privacy en eer en goede naam zou aantasten. Hoewel de Hoge Raad onlangs nog verkondigde dat schending van grondrechten op zichzelf geen grond is voor schadevergoeding, wees de rechtbank de vordering toch toe.
Schending is schade
De rechtbank baseerde zich daarbij op de Algemene Wet Gegevensbescherming (AVG): schending zelf betekent al schade. In een filosofisch getinte bespiegeling overweegt Arnbak: “Wetenschappers vragen zich al dertig jaar af hoe je een prijs zet op privayschendingen. Economen stellen dat organisaties privacy niet respecteren omdat een schending vrijwel niks kost. Net als vervuiling moet je privacyinbreuken beprijzen om marktfalen te corrigeren. Juristen signaleren echter dat de het benodigde causale verband tussen de schending en de schade bij zoiets abstracts als privacy nauwelijks valt te concreterisen.”
Mededingingsrecht
Maar nu de Rechtbank Overijssel de knoop heeft doorgehakt, is Arnbak optimistisch voor andere slachtoffers van privacyschendingen. “Het verleden leert dat privacy in het voetspoor volgt van het mededingingsrecht, waarin massale kartelschadezaken momenteel welig tieren.” Nadat de Europese Commissie kartelvormers beboette, brak de sluis met massazaken open.
Aantrekkelijke locatie
Zo’n effect verwacht Arnbak ook van sancties door datatoezichthouders en rechterlijke vonnissen zoals dat van de Rechtbank Overijssel. “Fascinerend genoeg,” schrijft hij, “is Nederland een aantrekkelijke locatie om internationale massaclaims voor de rechter te brengen. Zowel de vernieuwde Wet Collectieve Afwikkeling Massaschade (WCAM) als de AVG bepalen dat een burger zich mag laten vertegenwoordigen door een belanghebbende stichting. Daarnaast vermeldt de AVG expliciet dat je mag procederen in iedere EU-lidstaat waar een bedrijf een vestiging heeft. En sinds kort bestaat het Netherlands Commercial Court dat snelle procedures in het Engels faciliteert.”
Hoger beroep
Arnbak wijst er ook op dat consumenten niet te vroeg moeten juichen. De gemeente Deventer is namelijk in hoger beroep gegaan, dus het wachten is nu op het oordeel van het gerechtshof.
Opmerkelijk
Ook privacy-advocaat Mark Jansen (Dirkzwager legal & tax) bespreekt het vonnis van de rechtbank. In zijn blog noemt Jansen het vonnis om meerdere redenen opmerkelijk. “De AVG,” schrijft Jansen, “bevat allerlei overwegingen over hoe om te gaan met schadevergoedingen en de AVG is bedoeld om een Europees uniform kader te bieden. Het is wat vreemd, of noem het chauvinistisch, om dan toch te stellen dat het Nederlandse stelsel precies voldoet aan die wens tot Europese uniformiteit.”
Terughoudende lijn
Jansen wijst er, net als Arnbak op, dat de Hoge Raad recent heeft geoordeeld dat een eenvoudige inbreuk op fundamentele rechten onder Nederlands recht geen aanspraak geeft op vergoeding van immateriële schade. “Wanneer er aansluiting wordt gezocht bij het Nederlandse stelsel, zou er dus geen aanspraak bestaan op vergoeding,” betoogt Jansen. “Verderop in de uitspraak kijkt de rechtbank juist weer wel naar overwegingen van de AVG, bij de bepaling van de hoogte van de vergoeding. Het lijkt mij kiezen of delen: of je volgt de terughoudende Nederlandse lijn, of je onderkent dat de AVG kennelijk noopt tot een ruimhartiger schadevergoedingsrecht.”
Hij vraagt zich af of de uitspraak in hoger beroep wel stand kan houden.
