Maar dat is volgens Moons (hoofdredacteur Kennisbank Familierecht en oud-advocaat) niet het enige: “Ik zie heel vaak dat de rechter van het padje raakt met al die nieten, en er precies het tegenovergestelde staat van wat de bedoeling is.” In een uitspraak van de rechtbank Den Haag telde zij in één alinea acht keer het woordje ‘niet’. “Waarvan in ieder geval één keer te veel.” In die zin staat: ‘Dat neemt niet weg dat de moeder niet – met [minderjarige] in Polen zou kunnen verblijven’, “terwijl de rechtbank bedoelt dat de moeder best wel in Polen zou kunnen verblijven”. De oproep van Moons: toch eens kijken of het wat minder kan, met die ‘nieten’? “Dat zou de leesbaarheid wel ten goede komen.”
Niet leesbaar
Juristen reageren grappend op het bericht van Moons (“Ik ben het er niet mee oneens”) of ze posten een ‘ontnieter’, maar ze zijn maar ook serieus. Een rechter in de rechtbank Midden-Nederland staat aan de zijde van Moons: een grote reeks nieten maakt een uitspraak vaak niet leesbaarder. Emeritus hoogleraar privaatrecht André Nuytinck doet z’n best om in de niet-stijl te reageren: “Niet uitgesloten is dat rechters bij het schrijven van hun uitspraken niet zozeer het Nederlandse recht als wel bekende adagia naar voren willen laten komen, want zien wij hier niet de dubbele ontkenning van het niet onaardige adagium nemo censetur ignorare legem op niet onverdienstelijke wijze ten tonele verschijnen?”
Statistiek
Advocaat Heleen Peters schrijft: “Dubbele ontkenningen zijn inderdaad vaak lastig te lezen en, nog belangrijker, voor de betrokkenen ook vaak lastig te begrijpen. In het kader van ‘begrijpelijke taal’ (Klare Taalbokaal) lijkt mij het achterwege laten van dubbele ontkenningen dan ook een goed idee.” Advocaat Raymond Dufour, die vaker statistiek loslaat op rechterlijke uitspraken, heeft al aangeboden uit te zoeken hoe vaak het woord ‘niet’ voorkomt in uitspraken, en hoe vaak per zin het woord niet twee keer voorkomt. Ook kan hij ‘makkelijk’ onderzoeken hoe vaak het woord ‘niet’ binnen een x-aantal tekens wordt gevolgd door ‘on’ (‘niet onbelangrijk’). “En dan maar eens kijken of die ratio door de tijd verandert, en of er verschil bestaat tussen enkelvoudige en meervoudige kamers.”
Nuance
Jojanneke Brandt, rechter bij het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao en Sint Maarten wijst erop dat twee ‘nieten’ niet zomaar tegen elkaar kunnen worden weggestreept. “Rechters willen graag de nuance in een uitspraak tot uitdrukking brengen. Een zin als ‘moeder kan goed voor het kind zorgen’ is echt iets anders dan ‘er is niet gebleken dat moeder het niet kan’. Maar duidelijker wordt het er vaak niet van. Ik vraag rio’s en juridisch medewerkers die ik opleid altijd om hun beslissing uit te leggen op de manier waarop ze dat thuis aan de eettafel ook zouden doen. Maar soms kost simpel schrijven gek genoeg meer tijd en moeite.”
