Testen op alcohol, drugs en medicatie door werkgevers is nu – op een paar uitzonderingen na – niet toegestaan, vanwege de privacy. U vindt het de hoogste tijd dat er wetgeving komt die dat wél mogelijk maakt. Hoe kwam u tot uw oproep?
“Ik behandel als rechter al bijna twintig jaar arbeidszaken. In die zaken komt geregeld problematiek rondom zieke werknemers en gebruik van alcohol en drugs op de werkvloer voorbij. Hiernaast geef ik ook al vele jaren cursus over verslaving en alcohol- en drugstesten op de werkvloer. Die cursussen geef ik aan rechters, advocaten en bedrijfsartsen, maar ook aan HR-functionarissen en werkgevers. Het niet mogen testen is een wezenlijk probleem. En ik krijg het gewoon niet uitgelegd dat een werkgever wel een treinmachinist mag testen, maar niet een buschauffeur of vrachtwagenchauffeur, en ook niet de werknemer die aan de knoppen draait in een kerncentrale of in een chemische fabriek.”
Het is best opmerkelijk, een opinieartikel van een rechter. Zat het u zo hoog dat u dacht: ik moet actie ondernemen?
“Ja! Het is de eerste keer dat ik een opinieartikel heb geschreven. Ik wil er ook geen gewoonte van maken, maar dit onderwerp zit mij inderdaad hoog. Er is in 2020 door de wetgever gezegd dat testen in elk geval mogelijk zou worden voor bedrijven die vallen onder het Besluit risico’s zware ongevallen 2015 (Brzo 2015). Dan wordt er een onderzoek gedaan naar de wenselijkheid van testen in andere sectoren, en is vier jaar later opeens de hele wet van tafel, ook voor de Brzo-sector!”
Stijgt het aantal rechtszaken tegen mensen die onder de invloed van het een of ander aan het werk gaan, en dan ellende veroorzaken en/of ontslagen worden?
“Er worden geen exacte cijfers bijgehouden, maar ik heb de stellige indruk dat steeds vaker zaken voorbijkomen waarin gebruik van alcohol of drugs op het werk een rol speelt. En wij zien natuurlijk maar het topje van de ijsberg. Een mooi voorbeeld van zo’n zaak was in april van dit jaar. Een manager rijdt naar huis terwijl hij in een Teamsvergadering zit. Eenmaal thuis steekt hij een joint op. Hij heeft niet door dat zijn camera aan staat. Hij wordt op staande voet ontslagen door zijn werkgever, die een zerotolerance-beleid heeft. Zowel de kantonrechter als het hof vinden dat rechtsgeldig. Vorig jaar had ik zelf een zaak over een ontslag op staande voet van een werknemer die op heterdaad was betrapt toen hij een joint zat te roken tijdens zijn werk als stackerdraaier (het veilig stapelen en vastzetten van containers, red.) in de Rotterdamse haven. Levensgevaarlijk.”
Denkt u dat werkgevers behoefte hebben aan de mogelijkheid om te testen?
“Daar heb ik geen enkele twijfel over. Het gebeurt in de praktijk ook, maar het mag eigenlijk niet. Wat opvalt in het rapport dat vorige jaar bij de Tweede Kamer is ingediend over testen door de werkgever, is dat de onderzoekers in een aantal sectoren de behoefte hebben onderzocht, maar nou net niet in de transportsector, waar de behoefte aan testen juist heel groot is.”
Heeft u veel reacties gekregen op uw oproep?
“Ja, opvallend veel positieve en instemmende reacties, ook van bijvoorbeeld hoogleraren arbeidsrecht. Een van de mooiste was van een districtschef van de Rotterdamse Zeehavenpolitie onder de LinkedIn-post van de Rechtbank Rotterdam over mijn opinieartikel, die kort maar krachtig schrijft: “Onderschrijf de noodzaak tot drugs- en alcoholtesten door havenwerkgevers. Heb er geen twijfel over dat dit levens zal redden.”
En heeft u al iets uit politiek Den Haag vernomen?
“Nee, nog niet. Mijn timing was wat dat betreft wat minder gelukkig vanwege het zomerreces, ik hoop dat Den Haag dit alsnog gaat oppakken. Misschien helpt dit interview.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Mijn behoefte aan rechtvaardigheid inspireert mij om mijn werk te doen zoals ik dat doe.”
Welke jurist verdient wat u betreft een compliment?
“Mag het er ook meer dan één zijn? Ik zou graag alle advocaten die zich binnen de sociale advocatuur bezighouden met het arbeidsrecht een compliment willen geven voor hun waardevolle werk. Door hun inzet kunnen werknemers, veelal aan de onderkant van de arbeidsmarkt, toch hun recht halen.”
Welk boek las u het laatst?
“De stille patiënt van Alex Michaelides. Een mooie psychologische thriller.”
Met welke beroemdheid zou u een gevangeniscel willen delen?
“Met Floortje Dessing. Ik verwacht dat zij veel boeiende verhalen kan vertellen over al haar avontuurlijke reizen. Dat kan ik wel gebruiken in de gevangenis.”
Als u het voor het zeggen had, dan…?
“Komt er een wet op basis waarvan werkgevers hun werknemers in risicovolle functies mogen testen op alcohol en drugs!”,
