“Dat de Raad de moed heeft gehad dit heilloze project te stoppen, kunnen ik en mijn collega’s in de provincie alleen maar toejuichen.” Dat schrijft Martin Vaessen, senior rechter in de rechtbank Gelderland, in een reactie op de ongezouten kritiek die Dory Reiling uitte nadat de Raad voor de rechtspraak de stekker uit het project KEI-civiel had getrokken.
Reiling, tot haar pensioen in mei dit jaar senior rechter in de rechtbank Amsterdam en tussen 2013 en april 2018 gedetacheerd bij het KEI-programma, kwam in een interview met Mr. met forse kritiek. Volgens haar zijn koudwatervrees en conservatisme de oorzaak van het schrappen van de landelijke invoering van het KEI-project. Ze vindt de redenen die door de Raad voor de rechtspraak worden aangevoerd voor dit besluit zwak, en zegt dat het het verzet van de rechtbanken zelf is geweest dat tot deze beslissing heeft geleid.
‘Een opgeschreven cliché’
De bedoeling was dat na een tweetal pilots in de afgelopen twee jaar, het digitaal procederen bij handelsvorderingen vanaf eind 2018 landelijk zou worden ingevoerd. Die pilots vonden plaats bij de rechtbanken Gelderland en Midden-Nederland.
Martin Vaessen was betrokken bij de pilot bij de rechtbank Gelderland. In de reactie die hij Mr. stuurde gaat hij in op het project en geeft een aantal redenen waarom KEI-civiel in de praktijk geen succes was.
De gedachte dat KEI civiele procedures zou versnellen, noemt hij niet meer dan “een opgeschreven cliché”; heel veel sneller dan civiele procedures al gaan dan in Nederland kan eigenlijk niet. Volgens Vaessen was de ware reden voor KEI het bewerkstelligen van bezuinigingen. Door de automatisering van het civiele proces zouden veel minder griffiemedewerkers nodig zijn. Een citaat uit zijn reactie: “Niet gehinderd door al te veel kennis, toog men aan het werk. Er werden wat naambordjes verhangen in het eerste boek van Rechtsvordering en voor KEI werd een nieuwe simpele civiele procedure gepresenteerd. De grootste vernieuwing was de afschaffing van de rol, het unieke Nederlandse systeem waarmee de rechters zelf op uiterst efficiënte wijze het civiele proces voor het hele land hadden geüniformeerd en geautomatiseerd. Dat zou de rechter nu allemaal zelf in eigen regie gaan doen, waardoor nu ineens iedere (!) rechter dagelijks (!) alle lopende zaken even moet bekijken en zich bezig moet houden met futiliteiten als welke partij nog een akte mag nemen. Dat kost enorm veel tijd.”
Lukraak uploaden
Vaessen beklaagt zich over het lukraak uploaden van stukken door advocaten. “Aan de achterkant, de zijde waaraan de rechter werkt, werd in grotere zaken een onontwarbare kluwen geproduceerd van processtukken, correspondentie en willekeurig geüploade producties die vaak ook nog niet goed genummerd waren. Met name nadat een zittingsdatum was bepaald en de door de rechter gemaakte zittingsagenda was bekendgemaakt, gingen partijen los en werd lukraak geüpload. Zo kon het gebeuren dat een rechter zich voor zijn zittingsvoorbereiding digitaal moet worstelen door zo’n 140 geüploade documenten met verwarrende of geen namen. Het bleek ook mogelijk verschillende versies van hetzelfde processtuk te uploaden (wat de rechter voor de interessante vraag stelde “welke zal ik kiezen?”).”
Hand in eigen boezem
Vaessen heeft de indruk dat in de eerste fase veel te licht is gedacht over de complexiteit van het automatiseren van de civiele procedure. “Het is overgelaten aan mensen met te weinig inhoudelijke kennis van zaken. Daar moeten we denk ik ook de hand in eigen boezem steken. We hadden nooit zomaar akkoord moeten gaan met het afschaffen van de rol. Daar had veel sterker tegen geprotesteerd moeten worden. En we hadden als civiele rechters meer grip moeten houden op het hele vernieuwingsproces. Er had kunnen worden volstaan met het verder digitaliseren van de rol, het openen van een digitale postbus en het inrichten van een digitale archiefkast. Het hoeft allemaal niet zo ingewikkeld.”
Lees hier de hele reactie van Martin Vaessen.
