Gefeliciteerd met uw benoeming! U wilt als hoogleraar vernieuwend onderzoek gaan doen naar de niet-financiële belangen in het privaatrecht. Wat verstaat u daaronder?
“De afgelopen decennia is veel onderzoek gedaan naar de belangen en behoeften van benadeelden bij de afwikkeling van de door hen geleden schade, bijvoorbeeld als gevolg van een arbeidsongeval, medische fout of verkeersongeval. Hoewel blijkt dat financiële compensatie door benadeelden als belangrijk wordt ervaren, blijkt ook dat dit niet steeds het primaire of enige motief hoeft te zijn om een aansprakelijkheidsprocedure tegen de schadeveroorzaker te starten. Benadeelden blijken ook niet-financiële belangen te hebben, waarbij het bijvoorbeeld gaat om het te weten willen komen wat er precies is gebeurd, het ontvangen van excuses, het willen voorkomen dat een ander hetzelfde overkomt en erkenning door de wederpartij en de eigen sociale omgeving. Wanneer aan dergelijke immateriële belangen wordt tegemoetgekomen helpt dit de benadeelde het gebeuren te verwerken, een plaats te geven en te accepteren.”
Waarom gaat uw belangstelling uit naar de niet-financiële belangen?
“Omdat benadeelden en andere betrokkenen keer op keer aangeven hier veel belang aan te hechten. Dit motiveert mij om bij te dragen aan kennis over hoe juridische systemen kunnen worden ingericht, zodat tegemoet wordt gekomen aan een breder scala aan menselijke belangen en behoeften. Mijn visie is dat het recht moet worden ingericht en toegepast ten behoeve van de gebruikers en het oplossen van hun problemen.”
U promoveerde in 2020 op het proefschrift ‘Als ik nu sorry zeg, beken ik dan schuld?’, over het aanbieden van excuses in de civiele procedure en de medische tuchtprocedure. Blijft u zich ook in uw nieuwe functie met dit onderwerp bezighouden?
“Zeker, maar breder. Ik onderzoek excuses als een mogelijke remedie in het aansprakelijkheidsrecht. Ik wil onderzoeken of er aanleiding is om het arsenaal aan remedies dat we kennen in het aansprakelijkheidsrecht en de beginselen die daaraan ten grondslag liggen te herijken.”
De rol van het privaatrecht bij het omgaan met historisch onrecht is ook een onderwerp waar u onderzoek naar doet. Om welk historisch onrecht gaat het dan?
“Het gaat bijvoorbeeld om de koloniale oorlog tussen Nederland en Indonesië en om gevallen van gedwongen adoptie. Over hoe we met dit soort historisch onrecht omgaan, wordt de laatste jaren steeds meer gediscussieerd. Ik onderzoek in hoeverre het privaatrecht oplossingen kan bieden: niet alleen financiële compensatie, maar ook erkenning van aangedaan leed of politieke excuses.”
Het aanbieden van excuses blijkt in de praktijk niet vaak tot juridische aansprakelijkheid te leiden. Is dat een goede zaak, of zouden ‘geëxcuseerden’ makkelijker voor schadevergoeding in aanmerking moeten komen?
“Dat is zeker een goede zaak: het houdt de drempel laag om verantwoordelijkheid te nemen en spijt te betuigen! Wanneer excuses worden aangeboden blijkt dit allerlei positieve effecten te hebben op het schadeafwikkelingsproces. Benadeelden die excuses hebben ontvangen zijn bijvoorbeeld eerder geneigd een schikking te treffen en zullen minder snel een juridische procedure starten. Door het aanbieden van excuses gelijk te stellen aan het erkennen van aansprakelijkheid worden normschenders ontmoedigd deze aan te bieden na een schadeveroorzakende gebeurtenis. De grote potentie die excuses hebben bij het oplossen van conflicten wordt op die manier niet ten volle benut. Dat neemt natuurlijk niet weg dat wanneer er financiële schade is geleden deze nog steeds voor vergoeding in aanmerking kan komen. De aansprakelijkheid wordt niet gevestigd omdat er excuses zijn aangeboden, maar op basis van de vastgestelde feiten. Zowel excuses als financiële schadevergoeding kunnen enorm waardevol zijn. Het een sluit het ander niet uit.”
U gaat zich ook bezighouden met het ontwikkelen van innovatieve methoden om rechtswetenschappelijk onderzoek te doen. Wat moeten we ons daarbij voorstellen?
“Ik denk na over manieren waarop we rechtspraak op een meer systematische wijze kunnen analyseren. Hierbij maak ik gebruik van sociaalwetenschappelijke methoden en technieken. Op deze manier wil ik een bijdrage leveren aan de wijze waarop rechtswetenschappers omgaan met methodologische verantwoording.”
Wie of wat is uw bron van inspiratie?
“Een belangrijke professionele inspiratiebron is het werk van Jan Vranken. Zijn werk is niet alleen inhoudelijk boeiend, maar ook methodologisch vernieuwend. In zijn drie Algemene delen van het privaatrecht in de Asser-serie heeft hij een fundamentele nieuwe visie op de taakopvatting van de rechtswetenschapper geïntroduceerd. Zowel in mijn onderwijs als in mijn onderzoek grijp ik veel terug op zijn werk.”
Welke jurist verdient wat u betreft een compliment?
“Voor mij zijn dat mijn collega’s van de Open Universiteit. Ik zie dagelijks hoe zij zich inzetten om innovatief en kwalitatief hoogstaand academisch afstandsonderwijs aan te bieden aan studenten. Die inzet verdient wat mij betreft absoluut een compliment.”
Wat is uw guilty pleasure?
“Mijn guilty pleasure is met mijn gezin sciencefictionfilms kijken. We zetten dan graag een Marvel-film of Dune op, of we houden een Star Wars-marathon. Heerlijk om samen even helemaal op te gaan in een fantasiewereld.”
Welk boek las u het laatst?
“Ik las met mijn boekenclub De verborgen geschiedenis van Donna Tartt. Een fascinerend boek dat zich afspeelt in een academische setting en vragen opwerpt over moraal en groepsdynamiek. We waren eerlijk gezegd niet al te positief over het boek; de hoofdpersoon had naar onze mening een wel erg slappe ruggengraat. Het boek dat de afgelopen jaren de meeste indruk op mij heeft gemaakt is Het lied van ooievaar en dromedaris van Anjet Daanje.”
Met welke beroemdheid zou u een gevangeniscel willen delen?
“Als Beatles-liefhebber zou ik Paul McCartney kiezen. Het lijkt me bijzonder om met zo’n muzieklegende opgesloten te zitten. Ik vermoed dat hij geweldige verhalen (en misschien zelfs wat muziek) zou delen, en dat maakt de tijd in de cel een stuk plezieriger.”
Als u het voor het zeggen had, dan…?
“Dan zou ik in het aansprakelijkheidsrecht meer de nadruk leggen op een herstelgerichte benadering. Naast financiële afwikkeling van de schade ook standaard aandacht voor de menselijke kant. Zo zouden conflicten veel duurzamer worden opgelost.”
