Floris Bannier kreeg afgelopen donderdag een prachtig liber amicorum met Ollie B. Bommel-ruit op de cover. Maar dat was zo’n beetje het enige teken dat het die middag om zijn afscheid ging. Op verzoek van Bannier organiseerde zijn kantoor NautaDutilh een seminar dat vooral inhoudelijk was. Vier interessante sprekers – vrienden van de professor – spraken over maatschappelijk verantwoorde advocatuur.
Moszkowicz té partijdig
Als eerste kwam Taru Spronken aan het woord, hoogleraar straf(proces)recht aan de Universiteit Maastricht. Zij zag de maatschappelijk verantwoorde rol van de advocaat vooral in het bijdragen aan de rechtstaat. “Ik pleit voor rolvastheid,” zei ze, waarmee ze bedoelde dat zowel de advocaat als het OM duidelijk partijdig mogen zijn. Een grens daaraan wordt bepaald door respect. Ze vond Moszkowicz wat dat betreft dan ook “uit de bocht gevlogen” tijdens het proces Wilders. Hoe hij de rechter Schalken op de persoon had aangevallen… “ik kon het niet aanzien!’”
Dezelfde advocaat was wat Spronken betreft over de schreef gegaan in zijn mediaoptreden. “Een advocaat kan zijn toga wel uitdoen, maar hij blijft een advocaat: een symbool voor de advocatuur als zodanig.” Ook besprak ze kort de nasleep van het EVRM-arrest Salduz, waarin is bepaald dat verdachten recht hebben op een advocaat vóór ze de eerste keer verhoord worden. In de praktijk krijgt de politie maar met moeite advocaten op het bureau. Die hebben gewoon geen zin om halsoverkop te komen opdraven. Advocaten mogen hier duidelijk maatschappelijk meer verantwoord te werk gaan. Samengevat: “De maatschappelijk verantwoorde advocaat is respectvol partijdig, publicitair bescheiden en rechtstatelijk activist!”
Neem alle cliënten aan…
Onafhankelijkheid en partijdigheid lijken twee tegengestelde waarden, maar volgens de Amsterdamse deken Germ Kemper zijn ze wel degelijk te verenigen. Hij pleitte ervoor dat advocaten een grote diversiteit aan cliënten zouden aannemen, zodat ze minder snel met een bepaalde groep geassocieerd worden. Zo konden ze in iedere zaak partijdig zijn, maar toch onafhankelijk van de cliënt. Hij zag de maatschappelijk verantwoorde rol van de advocaat voornamelijk in het verlenen van rechtshulp aan wie er dan ook maar om vraagt. Nu is het zo dat bepaalde personen moeite hebben met het vinden van een advocaat, zoals Geert Wilders toen die een paar jaar geleden civiele rechtshulp nodig had.
…maar ook een fabrikant van clusterbommen!?
Het meest prikkelend was het betoog van advocaat Joost Italianer. Hij haalde een onderzoek van Mr. aan waarin grote kantoren was voorgelegd of ze bijvoorbeeld een fabriek voor clusterbommen wilden bijstaan. Een lunchgenoot van Italianer had meteen ‘natuurlijk!’ uitgeroepen. Zolang het om een commercieel interessante cliënt gaat, wordt het recht op rechtsbijstand volgens Italianer “als een Pavlov-effect” opgeworpen. Hij ging verder in op Amerikaanse grote advocatenkantoren, die veel meer pro bono zaken aannemen dan hun Nederlandse collega’s.
Algemeen deken Jan Loorbach besprak ten slotte de maatschappelijk verantwoorde rol van de Nederlandse Orde van Advocaten: “Het is onze taak niet om positie te kiezen in de politieke discussie, tenzij het gaat om supra-politieke waarden zoals de onschuldpresumptie.”
Deze advocaat misschien weer té bescheiden
Er waren zo’n honderd mensen gekomen om afscheid te nemen van professor Bannier. Gelukkig kwam hij zelf ook nog even aan het woord. De maatschappelijk verantwoorde advocaat was volgens hem het middel van de burger om zich te weren tegen machtsmisbruik van de staat. Getuige de enthousiaste gesprekken tijdens de borrel na afloop was de middag heel geslaagd. Maar Bannier had best minder bescheiden mogen zijn. Het was leuk geweest meer te horen over de carrière van deze bijzondere man.
