Mr. van de week is Jolien Schukking. De raadsheer van het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) is gekozen tot de Nederlandse rechter in het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) te Straatsburg.
Gefeliciteerd met uw benoeming. Een hoogtepunt in uw carrière?
Dank, zeker! De afgelopen twintig jaar heb ik vanuit verschillend perspectief – als juridisch vertegenwoordiger van de regering, als advocaat van cliënten die een geschil hadden met de overheid en als rechter – gewerkt met het EVRM. Nu dit werk te mogen voortzetten als rechter in het EHRM is zeer eervol. En tegelijkertijd een enorme uitdaging gelet op de woelige tijden waarin Europa verkeert.
Heeft u als rechter bij het CBb veel te maken met mensenrechten?
Het CBb behandelt veel beroepen tegen bestuurlijke boetes, opgelegd op grond van de Mededingingswet, de Wet financieel toezicht, de Warenwet, de Tabakswet, de Meststoffenwet, om er een paar te noemen. Bestuurlijke boetes zijn aangemerkt als ‘criminal charge’ in de zin van artikel 6 EVRM. Dat betekent dat de rechten en waarborgen die dit artikel garandeert, zoals de onschuldpresumptie, het recht niet tegen jezelf te hoeven getuigen, de rechten van de verdediging, de proportionaliteit van de boete, in deze zaken – net als in het strafrecht – regelmatig aan de orde komen. Ook wordt er, als het gaat om de toetsing aan open normen, vaak een beroep gedaan op het lex-certa beginsel (artikel 7 EVRM). Daarnaast behandelt het CBb zaken waarin regulering van eigendom aan de orde is (artikel 1 van het Eerste Protocol bij het EVRM). Zo zijn er vorig jaar bijvoorbeeld zaken aan de orde geweest van melkveehouders aan wie, na afschaffing van het melkquotum, een melkveefosfaatreferentie werd toegekend op grond van de Wet verantwoorde groei melkveehouderij, een wet die erop is gericht de mestproductie in toom te houden. In deze zaken werd de vraag opgeworpen of die melkveehouders, in strijd met artikel 1 Protocol 1, een individuele en buitensporige last (‘individual and excessive burden’) moesten dragen.
Mensenrechten schrijven overheden niet voor wat ze moeten doen, maar wat ze moeten nalaten. Eens of oneens?
Het EVRM schrijft overheden voor geen ongerechtvaardigde inbreuk te maken op mensenrechten, bijvoorbeeld op het recht op privéleven (artikel 8 EVRM); uit deze bepaling vloeit echter voor overheden ook de inherente positieve verplichting voort maatregelen te nemen om de eerbiediging van dat recht te verzekeren. Beiden dus.
Kan een Nederlandse rechter eigenlijk meebeslissen over een zaak tegen Nederland, zoals vorig jaar de zaak over levenslange gevangenisstraf? Het EHRM oordeelde toen dat er altijd een reëel perspectief moet zijn op vrijlating.
De nationale rechter maakt – ex officio – deel uit van de kamer die de klacht behandelt. Zijn rol is om aan collega-rechters het nationale systeem uit te leggen. In de Grote Kamer die de zaak Murray v. the Netherlands behandelde – de zaak waar u naar verwijst – was Jos Silvis de Nederlandse rechter.
Is er een mensenrecht dat uw bijzondere interesse heeft?
Artikel 6, het recht op een eerlijk proces. Zonder toegang tot een onafhankelijke en onpartijdige rechter is het immers onmogelijk om toezicht op de naleving van mensenrechten te garanderen. In mijn contacten met buitenlandse collega-rechters via de Stichting Rechters voor Rechters, waarvan ik bestuurslid ben, heb ik moeten constateren dat onafhankelijkheid niet overal een vanzelfsprekendheid is… Dit is een zorgelijke situatie die volop aandacht verdient.
Als u het voor het zeggen had, dan?
Eisen we niet alleen onze rechten op, maar dan dragen we ook onze verantwoordelijkheden. Een mens heeft rechten en plichten!
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Professor Schermers, mijn Leidse leermeester, was voor mij een grote bron van inspiratie. Tijdens mijn bestuursjaar van de Leidse Studentenvereniging voor Internationale Betrekkingen (S.I.B.), daarna toen ik bij de (voormalige) Europese Commissie voor de Rechten van de Mens (voorloper huidige EHRM) hem een tijdje mocht assisteren, en ever since. Hij leerde mij, op de hem zo kenmerkende accurate wijze, dat mensenrechten fundamentele rechten zijn, die de basis vormen van al het recht.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Dat ik op mijn achttiende Bharata natyam – Indiase tempeldans – heb beoefend?
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Welk boek las u laatst?
Salam Europa! Van Kader Abdolah
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Met een levenskunstenaar
