Waarom netcongestie juridisch relevant is
Sinds het Didam I-arrest (2021) geldt als hoofdregel dat overheden bij grondverkoop gelijke kansen moeten bieden aan gegadigden. Alleen als er aantoonbaar één serieuze gegadigde is, hoeft geen selectieprocedure te worden georganiseerd. Maar wat als maatschappelijke belangen zoals netcongestie en energietransitie in het spel zijn?
Drie recente uitspraken laten zien dat netcongestie een gerechtvaardigde uitzondering kan zijn op de hoofdregel uit het Didam I-arrest. De rode draad: overheden mogen de grond verkopen aan één partij, als kan worden gemotiveerd dat dit nodig is om netcongestie het hoofd te kunnen bieden.
Drie uitspraken, één lijn
- Rechtbank Gelderland (nov 2024)
Een gemeente verkoopt grond aan Liander voor een transformatorstation. Eisers stellen dat dit in strijd is met het gelijkheidsbeginsel. De rechtbank oordeelt dat er geen gelijke gevallen zijn: Liander is een overheidsbedrijf die het algemeen belang dient en wettelijke taken uitvoert om de energietransitie in goede banen de kunnen leiden. - Rechtbank Midden-Nederland (jan 2025)
Ook hier verkoopt een gemeente grond aan Liander. Eisers willen de grond kopen voor andere doeleinden. De rechtbank stelt dat alleen gelijke kansen hoeven worden geboden aan partijen die een trafostation kunnen realiseren. Er hoeven geen gelijke kansen te worden geboden om de gemeentegrond te verwerven voor welk doel dan ook. - Rechtbank Noord-Holland (aug 2025)
Een gemeente verlengt een opstalrecht voor een windmolen. De zekerheid van energieopwekking weegt zwaarder dan financiële participatie van burgers. Door netcongestie zou een nieuwe windmolen en de daarvoor benodigde nieuwe aansluiting pas in 2032 mogelijk zijn. De continuïteit van duurzame energievoorziening is hier doorslaggevend.
Wat betekent dit voor de praktijk?
De uitspraken tonen dat overheden beleidsruimte hebben, mits goed gemotiveerd en transparant. Netcongestie en leveringszekerheid kunnen een gerechtvaardigde uitzondering vormen op de Didam-regels. Maar: de grenzen zijn nog niet scherp omlijnd. De rechtspraak ontwikkelt zich.
Benieuwd naar de volledige juridische analyse en de implicaties voor duurzame energieprojecten? Netcongestie en zekerheid energie als gerechtvaardigde uitzondering op de Didam-regels | Ploum
