De NOvA spreekt haar negatieve verbazing over de gang van zaken bij monde van algemeen deken Sanne van Oers uit in een artikel in de Volkskrant en een statement op de eigen website. Volgens Van Oers maakt minister Faber met haar aanpak een gedegen wetgevingsadvies – niet alleen door de NOvA, maar ook door andere maatschappelijke organisaties – onmogelijk. De Volkskrant spreekt zelfs van ‘overhaaste wetgeving’ waarbij de inspraak van adviesorganen door de handelswijze van de minister bewust wordt beperkt.
Stoom en kokend water
Directe aanleiding voor de hevige kritiek aan het adres van de minister is het voornemen om het tweestatusstelsel voor vluchtelingen ‘met stoom en kokend water’ te willen herinvoeren. De Orde ontving het zeer complexe wetsvoorstel op 25 november en kreeg van minister Faber vervolgens slechts een week de tijd om met een reactie te komen.
Daarnaast moest de consultatie volgens de minister ‘vertrouwelijk’ verlopen. Dat terwijl een consultatieperiode van vier weken gebruikelijk is, waarbij burgers via een overheidswebsite ook suggesties ter verbetering kunnen doen. Een pad dat minister Faber in dit geval nadrukkelijk niet wenste te bewandelen. De NOvA zegt hiervan te zijn ‘geschrokken’.
“De totstandkoming, maar ook het zorgvuldig bestuderen van een wetsvoorstel vergt tijd”, zegt Van Oers over het incident. “Ditzelfde geldt voor een analyse en een afgewogen advies. Wij en andere partners in de asielketen worden zo gewoon buitenspel gezet.”
Verontrust
Het versneld willen herintroduceren van het tweestatusstelsel is in dat kader geen op zichzelf staand incident, zo blijkt uit het relaas van de NOvA. Ook rondom de introductie van de ‘asielnoodmaatregelenwet’, de vervanger van het aanvankelijk geplande noodrecht – waarmee het parlement buitenspel zou worden gezet, maar waar het kabinet uiteindelijk onder forse politieke en maatschappelijke druk een streep door haalde – gaat minister Faber volgens de NOvA onzorgvuldig te werk.
De NOvA zegt ‘verontrust’ te zijn dat de noodmaatregelenwet nog helemaal niet ter inzage of consultatie is aangeboden. Dit terwijl minister Faber in een brief van 14 november toezegde dit wel degelijk te zullen doen. De minister gaf destijds eveneens aan ‘nog dit jaar spoedadvies’ te willen inwinnen bij de Raad van State.
Rode vlaggen
“Een gedegen wetgevingsadvies is van groot belang voor de rechtstaat. Toch gebeurt dit nu niet. Dit terwijl de commissie rechtsstatelijke toets regeerprogramma in oktober 2024 nog rode vlaggen plaatste bij de voorgenomen asielmaatregelen van het kabinet”, schrijft de NOvA over de algemene gang van zaken. De Orde vreest bovendien dat er op korte termijn nog geen verbeteringen te verwachten zijn.
“Wij vrezen dat deze gang van zaken vaker gaat voorkomen”, zo overweegt Van Oers. “Dat heeft grote gevolgen voor onze democratische rechtsstaat. De belangen van kwetsbare mensen, waaronder kinderen, worden onvoldoende gewaarborgd. Dat de minister haar wetsvoorstel met stoom en kokend water wil invoeren, maakt het mede daarom extra kwalijk.”
