Pro Facto, een Gronings bureau voor juridisch en bestuurskundig onderzoek, deed in opdracht van de Raad voor de Rechtsbijstand onderzoek naar de vraag of de inzet van paralegals kan bijdragen aan de efficiëntie en kwaliteit van de gesubsidieerde rechtsbijstand. Paralegals zijn juridisch medewerkers met een hbo- of wo-opleiding, die geen advocaat zijn.
Hulppersonen
Per 2021 heeft de Raad voor de Rechtsbijstand het mogelijk gemaakt dat paralegals bepaalde soorten rechtsbijstand mogen verrichten binnen de toevoeging van een advocaat. De advocaat mag – met behoud van zijn eigen verantwoordelijkheid voor de opdracht – hulppersonen inschakelen om op afgebakend terrein werkzaamheden te verrichten.
De Raad vroeg het onderzoeksbureau om uit te zoeken welke mogelijkheden dit biedt voor de sociale advocatuur, wat de effecten kunnen zijn op de kwaliteit van het werk, welke belemmeringen bestaan én hoe deze weggenomen kunnen worden. Het onderzoek bestond uit onder meer uit literatuuronderzoek, interviews en casestudies. Voor de casestudies is gekeken naar doelgroepen die al ervaring hebben met paralegals, zoals de commerciële advocatuur en het notariaat.
Kwaliteit dienstverlening
De meerwaarde van paralegals is met name te zien op “het vlak van verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening en het ontlasten van de advocaat.” Dit komt het best naar voren wanneer zij worden ingezet voor werkzaamheden als de selectie van zaken, kortdurend cliëntcontact en uitzoekwerk. Ook administratieve taken en kantoormanagement lenen zich voor uitvoering door paralegals.
Minder geschikte activiteiten voor de paralegal zijn gesprekken met of namens de cliënt en optreden ter zitting. Maar uiteindelijk zijn het meest bepalend voor het succes: de persoonlijke voorkeur en werkwijze van de advocaat, de werkervaring en het opleidingsniveau van de paralegal, en het type zaak, cliënt en rechtsgebied. En te allen tijde is van belang dat de advocaat de regie houdt in een zaak.
Obstakels
Zoals gezegd zijn er ook belemmeringen. Zo zijn er de financiële beperkingen: de kosten kunnen advocaten er van weerhouden ervaring op te doen met paralegals. Pro Facto adviseert dan ook om ze tijdelijk te subsidiëren in een stimuleringsregeling. Daarnaast zijn er bijvoorbeeld formele blokkades. Zo is het op dit moment niet toegestaan om paralegals in te zetten voor zaken waarin extra uren worden toegekend – de onderzoekers raden de Raad voor de Rechtsbijstand aan om dit aan te passen.
Als deze en de overige adviezen worden opgevolgd, kan de inzet van paralegals mogelijkheden bieden voor een efficiënte bedrijfsvoering van advocatenkantoren. Wanneer advocaten worden ontlast, kunnen zo meer zaken worden behandeld en kan het verdienvermogen van het kantoor toenemen.
De conclusies en aanbevelingen van het rapport zijn overzichtelijk gemaakt in deze infographic.
