Nadat de informateur brieven kreeg van het College voor de Rechten van de Mens en de Raad voor de rechtspraak, viel er ook een van de Nederlandse Orde van Advocaten bij hem op de mat. De NOvA benoemt hierin drie thema’s die ‘essentieel zijn voor een ambitieuze kabinetsagenda’. Dat is op de eerste plaats toegang tot het recht voor iedereen. “Een toegankelijke, onafhankelijke en weerbare advocatuur met een waarborg voor vertrouwelijkheid is daarbij cruciaal.” Maar de realiteit is anders: het aantal sociaal advocaten daalt sinds 2014, terwijl de vraag groeit. Ruim een derde van de bevolking is aangewezen op een sociaal advocaat voor juridische bijstand. In ongeveer 60 procent van de zaken waarin de rechtzoekende door een sociaal advocaat wordt bijgestaan, is de wederpartij de overheid.
Sociale advocatuur
Daarom pleit de NOvA voor een verkenning van samenwerkingsmogelijkheden met advocatenkantoren en maatschappelijke organisaties om de sociale advocatuur te versterken. Het kabinet kan het project ‘sociaal advocatenkantoor van de toekomst’ ondersteunen, evenals het actief promoten van de sociale advocatuur bij rechtenstudenten. Uiteraard wijst de NOvA de informateur ook op de aanbevelingen van de Commissie Van der Meer II en de voorgestelde financiële stimulans om de sociale advocatuur te versterken.
Apolitieke begroting
Verder rekent de NOvA op een ‘apolitieke begroting’, waarbij de financiering van rechtsbijstand niet afhankelijk is van politieke keuzes of wisselende beleidsprioriteiten, maar wordt gebaseerd op objectieve criteria. Dat zijn bijvoorbeeld de daadwerkelijke behoefte van en toegang tot het recht. Ook wil de NOvA een gedifferentieerde financiële bijdrage binnen de balie: sinds 2025 betalen advocaten naar draagkracht.
Integere dienstverlening
Een tweede thema waar de Orde op wijst, betreft een goede en integere juridische dienstverlening. Belangrijk daarbij zijn een Onafhankelijke Toezichthouder Advocatuur (OTA) en waarborgen voor een onafhankelijke uitoefening van het beroep van advocaat met garanties voor vertrouwelijkheid. “Zie de advocatuur als kritische partner bij onder meer de afhandeling van schade rond toeslagen, aardgas- en mijnbouwschade.”
Betrouwbare overheid
Tot slot zou de NOvA graag een betrouwbare overheid zien en wetgeving die in de praktijk werkt. “Advocaten signaleren dagelijks knelpunten in wet- en regelgeving. De NOvA beschikt over zeventien wetgevingsadviescommissies die wetsvoorstellen toetsen op rechtsstatelijkheid en uitvoerbaarheid.” De Orde wijst erop dat zij recent adviseerde op de Uitvoerings- en implementatiewet asiel- en migratiepact 2025, de Wet verbetermaatregelen toeslagen en de wijziging van de Woningwet. “Door praktijkervaring kan de advocatuur bijdragen aan voorspelbare en uitvoerbare wetgeving, wat niet alleen het maatschappelijk draagvlak voor wet- en regelgeving, maar ook de efficiëntie van rechtsbedeling versterkt. Wij willen deze expertise inzetten om samen met politiek en overheid te werken aan een rechtvaardige rechtsorde.”
