2023 was voor het OM een jaar met “veel rimpelingen”, aldus Rinus Otte, voorzitter van het College van procureurs-generaal. In zijn voorwoord bij het jaarbericht noemt Otte onder meer het – kritische − rapport van de Onderzoekraad voor Veiligheid uit maart 2023, over de moorden op Peter R. de Vries, advocaat Derk Wiersum en de broer van kroongetuige Nabil B. Ook kenmerkte het jaar zich door protestacties van onder andere klimaatactivisten en boeren, was er een zorgwekkende toename van het aantal incidenten met explosieven en waren er grote liquidatiezaken zoals Marengo.
Ambitie
Het College van PG’s sprak bij zijn aantreden op 1 juni 2023 de ambitie uit dat het OM de komende jaren meer strafzaken gaat oppakken en die sneller gaat afdoen. Maar: “We zijn er nog niet, blijkt ook weer uit deze jaarcijfers”, concludeert Otte. Hij schrijft dat in de zwaardere strafzaken de doorlooptijden teruglopen, maar dat bij de veel voorkomende criminaliteit, jeugdzaken, ernstige verkeers- en zedenzaken het beeld minder fraai is − ondanks alle inspanningen van de OM’ers. “We doen er simpelweg te lang over en de terechte kritiek trekken we ons aan. Het OM moet de eigen prestaties verbeteren.” Efficiënter werken, zaken eenvoudiger behandelen en niet nodeloos compliceren, zijn daarvoor belangrijk, maar deze ambities “moeten nog effect gaan sorteren”.
Realistisch
De bestrijding van de georganiseerde misdaad en cybercrime blijven belangrijke thema’s voor het Openbaar Ministerie.
Otte waarschuwt ervoor dat de maatschappij realistisch moet zijn: het OM zal nooit alle criminaliteit kunnen aanpakken. “Dat is een gegeven, maar binnen dat gegeven is het onze dure plicht om er binnen onze mogelijkheden alles aan te doen om zoveel mogelijk zaken zo goed mogelijk af te doen.”
Cijfers
Uiteraard staan er ook heel wat cijfers in het jaarbericht. Het OM nam in 2023 in totaal ruim 300.000 strafzaken (misdrijven en overtredingen) in behandeling, waaronder 177.900 nieuwe misdrijfzaken; dat is een afname van drie procent ten opzichte van 2022. De gemiddelde doorlooptijd van zwaardere onderzoeks- en ondermijningszaken nam af (van respectievelijk 223 naar 215 en 653 naar 569 dagen), terwijl de doorlooptijden van minder grote zaken juist licht stegen.
Het aantal afgehandelde misdrijfzaken nam net als in 2022 licht toe, naar 195.000. 56 procent van deze zaken werd door het OM zelf afgedaan. Zo werden ruim 42.000 zaken afgedaan met een strafbeschikking.
Ruim 85.000 zaken werden door de rechter afgedaan, in 77 procent van de behandelde zaken werd een straf opgelegd aan de verdachte. Er werd vaker hoger beroep aangetekend door verdachte of OM: in 15.000 zaken was dat het geval (tegen bijna 14.000 in 2022).
Personeel
Er waren eind 2023 1.087 officieren van justitie en 5.347 overige medewerkers werkzaam bij het OM. Dat is een stijging van 7,7 procent ten opzichte van 2022.
‘Staat van het OM-Dag’
Het jaarbericht verscheen op 13 mei, dezelfde dag dat de eerste ‘Staat van het OM-Dag’ werd gehouden. Doel van deze bijeenkomst in de Haagse Sociëteit De Witte was om de genodigden, onder wie politici, wetenschappers, burgemeesters, topambtenaren en bestuurders van ketenpartners, mee te nemen in de ontwikkelingen en dilemma’s bij het Openbaar Ministerie. Het is de bedoeling deze dag voortaan jaarlijks te organiseren.
