Het is een ongeschreven wet: het realiseren van grote bouwwerken, zoals woonwijken of wooncomplexen duurt al snel tien jaar. Het daadwerkelijke bouwen duurt zo’n jaar of twee – acht jaar wordt besteed aan voorbereiding, besluitvorming, bezwaarprocedures en procedures voor beroep en hoger beroep. De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State besloot in 2024 om haar eigen aandeel in dit traject – de hogerberoepsprocedure – te ‘versnellen’ door woningbouwzaken voorrang te geven. Ze liggen niet op de plank totdat ze aan de beurt zijn – normaal worden ze behandeld op volgorde van binnenkomst – maar worden naar voren gehaald.
Doorlooptijden
Dit voorrangverlenen doet de Afdeling bestuursrechtspraak sinds de zomer van 2024. Aanvankelijk zou dit project stoppen op 1 juli 2025, maar vanwege de ‘bereikte resultaten en het grote maatschappelijke belang van de woningbouwopgave’ heeft de Afdeling besloten om daar in elk geval tot de zomer van 2026 mee door te gaan. Normaal is de doorlooptijd voor dit soort zaken ruim veertien maanden maar door de versnelling kon die in veel gevallen worden teruggebracht naar minder dan een jaar. Voorrang geven aan woningbouwzaken betekent wel, zo erkent de Afdeling bestuursrechtspraak, dat partijen die andere omgevingszaken bij de Afdeling hebben lopen soms langer moeten wachten.
Woningbouwzaken
Sinds het begin van dit project (zomer 2024) zijn ruim 300 woningbouwprojecten met voorrang behandeld, samen goed voor 68.225 woningen. In 230 woningbouwzaken die het afgelopen jaar voorrang kregen, is al uitspraak gedaan, samen goed voor ruim 55.000 woningen. Overigens kregen gemeenten en projectontwikkelaars niet in alle gevallen groen licht voor het bouwen: zij ‘verloren’ ook zaken of het betrof tussenuitspraken waarbij gemeenten de mogelijkheid kregen een besluit aan te passen. In zo’n 25 zaken die samen 6.700 woningen mogelijk maken, is al een rechtszitting gehouden maar wordt nog gewerkt aan de uitspraak. En ruim 45 woningbouwzaken kregen voorrang, samen goed voor zo’n 6.500 woningen, maar werden vlak voor de zitting of de uitspraak ingetrokken. Alleen al in juli en augustus zijn voor bijna 6300 woningen de bouwplannen definitief geworden. de meeste zaken die de Afdeling behandelde gingen over bestemmingsplannen, gevolgd door zaken over de omgevingsvergunning. Omwonenden vinden vaak dat door de woningbouw het verkeer en de parkeerdruk toenemen, of dat natuur, waterbeheer of uitzicht worden aangetast.
Deskundigheid
Op dit project heeft de Afdeling bestuursrechtspraak een team van gespecialiseerde staatsraden en griffiers gezet. Door werkkracht en deskundigheid samen te brengen worden zaken efficiënter behandeld. Voor partijen zelf verandert er niets; de termijnen blijven hetzelfde en zij krijgen op de rechtszitting dezelfde ruimte om hun standpunt uiteen te zetten als in andere zaken. De snelheid zit hem in het met voorrang en het projectmatig behandelen van deze zaken, zo verklaart de Afdeling.
