Het ambt van rechter is onverenigbaar met het lidmaatschap van de Eerste of Tweede Kamer en dat moet wettelijk worden vastgelegd. Dat vinden de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, de Presidentenvergadering en de Raad voor de rechtspraak. Zij hebben Sander Dekker, minister voor Rechtsbescherming, in een gezamenlijke brief over dit standpunt geïnformeerd.
In 1993 werd er door de wetgever nog voor gekozen om de combinatie rechter-Kamerlid niet principieel onmogelijk te maken, maar in de loop der tijd is de visie hierop veranderd. Zowel binnen als buiten de rechterlijke macht groeide het inzicht dat een striktere scheiding van de staatsmachten wenselijk was. In 2009 werd de combinatie dan ook ontraden in de Leidraad onpartijdigheid en nevenfuncties van de rechterlijke macht. In de NVvR-Rechterscode (2011) werd het stelliger verwoord: de rechter aanvaardt geen volksvertegenwoordigende functie.
Wettelijk verankeren
Vanuit de Group of States against Corruption (GRECO) en vanuit de wetenschap kwam de afgelopen jaren de aanbeveling om het verbod op de combinatie rechter-Kamerlid op het hoogste wettelijke niveau te verankeren. Na overleg in verschillende gremia van rechters blijken zij zelf ook te vinden dat dit in de wet moet worden vastgelegd, met de aanbeveling aan de minister als resultaat.
Waarnemend NVvR-voorzitter Roel Dona vindt het ingenomen standpunt een goede ontwikkeling. “Het onverenigbaar verklaren van het ambt van rechter met een lidmaatschap van de Staten-Generaal betekent natuurlijk wel een verandering in de mogelijkheid om vanuit de rechterlijke macht een overstap te maken naar de landelijke politiek. Maar in het kader van het belang van een onafhankelijke rechtspraak en de versterking van de trias politica, is dit een belangrijke en goede stap. Het feit dat het een gezamenlijk standpunt van NVvR, Raad en Presidenten betreft, versterkt dat alleen maar.”
Buitengewoon verlof
Op dit moment zijn er geen rechters die deel uitmaken van het parlement. In eerdere periodes was een aantal rechters Tweede Kamerlid: Boris Dittrich (D66), Peter Oskam (CDA), Jeroen Recourt (PvdA), Judith Swinkels (D66) en Aleid Wolfsen (PvdA). Zij gingen tijdens hun Kamerlidmaatschap met bijzonder verlof. Op Swinkels na zijn zij geen van allen teruggekeerd naar de rechterlijke macht.
Jannette Beuving (PvdA) was tot eind maart lid van de Eerste Kamer, maar is toen gestopt vanwege haar benoeming tot raadsheer in het Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden.
