Op 26 maart is NOvA-bestuurder Karin de Lange namens de algemene raad – en samen met het Openbaar Ministerie, de Politie en de Raad voor de rechtspraak – gast tijdens een rondetafelgesprek met de vaste Kamercommissie Justitie en Veiligheid. Hiervoor diende de NOvA een position paper in waarin wordt benadrukt wat het belang is van de bijstand door een advocaat in relatie tot de strafbeschikking, en welke stappen de wetgever zou moeten zetten om tot een betere borging daarvan te komen.
OM-strafbeschikking
Met de OM-strafbeschikking kan de officier van justitie zonder rechterlijke tussenkomst straffen of maatregelen opleggen aan verdachten van overtredingen of misdrijven. Het gaat om delicten waar maximaal zes jaar gevangenisstraf op staat. Deze mogelijkheid is in 2008 ingevoerd met de Wet OM-afdoening. Recentelijk heeft het OM nieuwe beleidsplannen gepresenteerd om strafbeschikkingen bij veelvoorkomende vermogensdelicten vaker in te zetten. De Rechtspraak reageerde gepikeerd over dit nieuwe OM-beleid. De NOvA erkent dat de mogelijkheid om buiten de rechter om een zaak af te doen voor een verdachte voordelen kan hebben, mits de waarborgen op orde zijn en de verdachte zijn of haar rechten kan uitoefenen. Advocaten kunnen verdachten hierover informeren en adviseren.
Standaardconsult
In 2021 is een door de overheid gefinancierd ‘standaardconsult’ ingevoerd voor mensen die een strafbeschikking of oproeping voor een OM-hoorzitting thuisgestuurd krijgen. Maar van dit gefinancierde standaardconsult (het bestaat nog steeds) is weinig gebruikgemaakt, mogelijk doordat het nooit zo bekend is geworden. Dit consult is voor verdachten kosteloos.
Vaste plek
In het position paper schrijft de NOvA dat bijstand van een advocaat bij een afdoening middels een strafbeschikking essentieel is. Doet het OM een zaak af, dan moet een verdachte een advocaat kunnen raadplegen om hem te informeren over zijn positie en rechten. “De kwaliteit van de beslissing en de acceptatie door de verdachte worden op die manier aanzienlijk verbeterd.” De inzet van de NOvA is er op gericht rechtsbijstand een vaste plek te geven in dit proces.
Tegenmacht
Dit is extra van belang, aldus de NOvA, nu in een strafbeschikking niet altijd sprake is van een volledig opgebouwd strafdossier. “Anders dan wanneer een dagvaarding voor de politierechter volgt, zijn de mogelijkheden voor de verdediging om kennis te nemen van de informatie waarop het OM haar afdoening baseert in gevallen beperkt. Dat is problematisch omdat controle en tegenmacht in zaken waar geen rechter aan te pas komt extra hard nodig zijn en dit volledig door de verdediging moet gebeuren.”
Lees hier het Position paper van de NOvA.
