ChristenUnie, PvdA en D66 komen met een initiatiefwet die de erkenning moet regelen voor de Nederlandse Gebarentaal (NGT) als officiële taal. Advocaat en mediator Annie Wigger uit Den Haag is blij met het voorstel. Samen met advocaat Jacques Dijkgraaf ondersteunt ze de stichting Dovenschap met een rechtshulploket voor doven en slechthorenden.
Het wetsvoorstel beoogt niet alleen de wettelijke erkenning van de NGT als officiële taal, maar wil ook het gebruik ervan door de overheid bevorderen.
Ongeveer 30.000 Nederlanders zijn doof of slechthorend. Voor veel doven is NGT, een taal met een eigen lexicon en grammatica, hun moedertaal. Communiceren in het Nederlands is voor hen veel lastiger. Er zijn voor hen al allerlei voorzieningen. Zo biedt de Rijksoverheid informatie aan in NGT, en in het onderwijs, op het werk en voor privé-situaties zijn in principe gebarentolken beschikbaar. Maar in de praktijk ervaren doven en slechthorenden regelmatig problemen.
Gematigd tarief
Dovenschap, die de belangen behartigt van doven en slechthorenden, krijgt regelmatig juridische vragen voorgelegd van doven en slechthorenden. De stichting werkt sinds 2013 samen met Wigger en Dijkgraaf, die specialist zijn in arbeids-, ambtenaren- en onderwijsrecht én kennis hebben van de positie van doven in de maatschappij. Via een digitaal formulier kunnen doven en slechthorenden hun juridische vragen aan de twee advocaten voorleggen. Daarop krijgen ze gratis advies. Is de vraag niet makkelijk te beantwoorden, dan kunnen de advocaten de zaak “tegen een gematigd tarief” in behandeling nemen of toevoeging voor door de overheid gefinancierde rechtsbijstand aanvragen, of doorverwijzen naar een andere dienstverlener.
Proefproces
Wigger, die zelf de gebarentaal nog niet beheerst maar wel overweegt die te leren, krijgt onder meer vragen over voorzieningen in het onderwijs en het recht op een tolk gebarentaal voor het werk in loondienst of voor werk als zelfstandige, maar ook over discriminatie. “Een dove cliënt kon bijvoorbeeld een cursus ‘Stoppen met roken’ niet volgen omdat haar gebarentolk de toegang werd geweigerd. Ze kreeg haar geld terug, maar ik adviseerde haar wel een klacht in te dienen bij het College voor de Rechten van de Mens. Zo’n procedure kost tijd en energie, ze kon het helaas niet opbrengen.”
Wigger wijst erop dat er nog steeds geen voorzieningen zijn die ervoor zorgen dat het alarmnummer 112 ook voor doven goed bereikbaar is. “Nederland moet er op grond van het Europese telecommunicatiebeleid, dat de ontwikkeling en verspreiding van nieuwe informatie- en communicatietechnologieën wil bevorderen, voor zorgen dat 112 ook voor mensen met een handicap goed bereikbaar is. Er zijn nog geen mensen overleden, maar dat willen we ook graag voorkomen. Daarom bekijken we met de Law Clinic van de Universiteit Leiden naar de mogelijkheden voor een proefproces om de overheid tot maatregelen te dwingen.”
Prioriteit
Volgens Wigger zijn veel instellingen niet op de hoogte van de problemen die doven en slechthorenden in het dagelijkse leven ervaren. “In andere landen, zoals Australië en de Verenigde Staten, is het beter geregeld. Daar zijn nieuwsuitzendingen bijvoorbeeld in het algemeen voorzien van gebarentaal. In Nederland is nog veel te verbeteren.” Ze is dan ook blij met de initiatiefwet, omdat die bijdraagt aan meer bewustwording, maar moet nog zien wat ervan komt. “In 1996 zijn al de eerste initiatieven geweest voor wettelijke erkenning, daarna volgden er meer. In 2001 hield de dovengemeenschap de eerste grote protestmars voor erkenning van de gebarentaal. Het is de hoogste tijd dat erkenning van de NGT prioriteit krijgt.”
