De afgelopen jaren hebben we gezien, aldus Naves in zijn brief, wat er gebeurt als oplossingen uitblijven of regels met voeten worden getreden. Dan wordt de rechter gedwongen om de overheid op basis van het recht te corrigeren. “Dit ondergraaft het publieke vertrouwen in de (instituties van de) democratische rechtsstaat en zorgt voor toenemend anti-institutioneel sentiment. Daarbij wordt de rechtspraak vaak als hindermacht neergezet die oplossingen tegenhoudt, in plaats van als de constructieve, noodzakelijke derde staatsmacht die hij in werkelijkheid is en ook wil zijn.”
Aanbevelingen
Juist de rechtspraak kan helpen het vertrouwen te herstellen dat mensen hebben in het probleemoplossend vermogen van onze overheid en om de democratische rechtsstaat te herstellen. Maar dan moet er wel wat veranderen, aldus Naves, die de informateur enkele ‘aanbevelingen’ meegeeft. Dat zijn wensen die al langer bij de Raad voor de rechtspraak leven.
Grondwettelijke positie
Zo zouden waarborgen voor onafhankelijke rechtspraak expliciet in de wet moet worden opgenomen. De Raad voor de rechtspraak zou een grondwettelijke positie moeten krijgen en de rol van de minister moet bij benoemingen van de leden van deze Raad worden afgeschaft. Verder zou rechtspraak in twee instanties het uitgangspunt moeten zijn, en pleit de Raad voor constitutionele toetsing door de individuele rechter. En wat de financiering van de rechtspraak betreft: de overheid zou moeten zorgdragen voor een ‘stabiele en robuuste begroting’ voor instanties die de democratische rechtsstaat vormen, “óók bij economische tegenwind”.
Griffiekosten
Ook de toegang tot de rechter kan wat Naves betreft beter. De civiele rechter zou een realistische betaalregeling moeten kunnen opleggen, noodzaak is daarom om het Wetsvoorstel opleggen betalingsregeling door de rechter tot wet te brengen. De griffiekosten in civiele en bestuursrechtelijke zaken moeten omlaag en – conform de aanbevelingen van de commissie Van der Meer II – moet er adequate rechtsbijstand komen voor de mensen die dat nodig hebben.
Strafrechtketen
De strafrechtketen noemt Naves ‘overvol’. Beter is het om te investeren in het zorgdomein om te voorkomen dat mensen onnodig in de strafrechtketen belanden. Daarnaast noemt Naves de capaciteit van gevangenissen en tbs-klinieken ‘zeer schaars’, waardoor zelfs de uitvoering van rechterlijke uitspraken onder druk komt te staan. Verder laat de Raad nog eens weten voorstander te zijn om van elektronische detentie een hoofdstraf te maken en juist geen voorstander van het taakstrafverbod.
Géén staatssecretaris
Gisteren stuurde het College voor de Rechten van de Mens ook al een brief aan de informateur: ze opteren voor een minister, géén staatssecretaris voor Rechtsbescherming.
Lees hier de brief van de Raad voor de rechtspraak aan de informateur.
