De open brief is op vrijdag 13 juni naar premier Schoof verstuurd door Margreet Ahsmann, voormalig rechter en bijzonder hoogleraar Rechtspleging aan de Universiteit Leiden, en door Hans Hofhuis, voormalig president van de rechtbanken ’s-Hertogenbosch en Den Haag en onder meer bekend als rechter van het Urgenda-vonnis.
De brief, waarin onder meer wordt gesproken over “hartverscheurend lijden onder de uithongering, bombardementen en gedwongen verplaatsing”, was op dat moment door 391 (oud-)rechters, (oud-)advocaten en andere juristen ondertekend. Inmiddels is dat aantal opgelopen tot boven de 500, zo laten de initiatiefnemers weten aan Mr. Online.
Rode Lijn
Onder de ondertekenaars van de brief bevinden zich tal van landelijk bekende juristen. Naast de initiatiefnemers zelf zijn dat onder meer Geert Corstens, (voormalig president van de Hoge Raad), Toon Huydecoper (oud-advocaat-generaal bij de Hoge Raad en voormalig deken van de landelijke orde van advocaten), Arthur Hartkamp (voormalig procureur-generaal bij de Hoge Raad), Fred Hammerstein (voormalig president van het Gerechtshof Arnhem), Bert van Delden (oud-voorzitter van de Raad van de Rechtspraak), Jaap Polak (oud-voorzitter van de Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State), Willy Thomassen (voormalig rechter bij het EHRM), Herman Tjeenk Willink (oud-vicepresident van de Raad van State) en Egbert Myjer (voormalig rechter bij het EHRM).
De publicatie van de open brief viel afgelopen weekend goeddeels samen met de tweede Rode Lijn-mars, waaraan ditmaal 150.000 mensen deelnamen. Onder hen waren ook honderden juristen, waaronder oud-rechters, advocaten en hoogleraren. Zij maakten zich kenbaar met spandoeken met daarop de slogan ‘Juristen schreeuwen om respect voor recht’, zoals te zien op de foto bij dit artikel.
Internationale rechtsorde
De locatie waar de foto met het spandoek is genomen, is niet willekeurig gekozen, zo laat Margreet Ahsmann in gesprek met Mr. weten. “Een bewuste keuze, namelijk: bij het beeld voor de Hoge Raad van de grootste jurist uit onze geschiedenis, Hugo de Groot. Het is dit jaar namelijk precies 400 jaar geleden dat in Parijs zijn iconische werk De iure belli ac pacis (Over het recht van oorlog en vrede) is verschenen. Dit boek heeft sinds zijn verschijning altijd veel internationale aandacht gehad. Het wordt beschouwd als het eerste, grote systematische tractaat van het moderne volkenrecht.”
De Groot accepteerde oorlog als een noodzakelijk kwaad, legt Ahsmann uit. “Maar dat moest wel aan strenge regels worden onderworpen. Het betekende ook dat in beginsel toegestane handelingen toch ontoelaatbaar konden zijn vanwege overbodige schade. De Groot benadrukte dus het proportionaliteitsbeginsel. Juist dat laatste is waarom afgelopen weekend voor de tweede keer mensen zo massaal zijn gaan demonstreren. Wij als juristen beseffen bovendien het belang van respect voor de internationale rechtsorde, vandaar die plek. Zonder die rechtsorde is er geen maatstaf voor rechtvaardigheid.”
Oorlogsmisdrijven
In de brief wordt onder meer verwezen naar uitspraken van het Internationaal Gerechtshof (IGH), dat Israël op grond van het Genocideverdrag diverse malen maatregelen oplegde om de humanitaire omstandigheden in Gaza te verbeteren. Volgens de initiatiefnemers is daar vrijwel niets van terechtgekomen: “Sinds die laatste uitspraak is de algehele situatie in Gaza verder geëscaleerd en dramatisch verslechterd, met als gevolg dat inmiddels een serieus risico op genocide bestaat.”
Nederland is dan ook conform het verdrag verplicht om in te grijpen en zich intensiever in te spannen om de schendingen van het internationale recht in Gaza te doen stoppen, zo betogen de initiatiefnemers. “De Nederlandse regering is niet alleen na de eerste uitspraak van het IGH in gebreke gebleven Israël hierop aan te spreken, maar doet dat nog steeds niet en neemt geen concrete en serieuze maatregelen. Uithongeren en het bombarderen van burgerdoelen zijn oorlogsmisdrijven, en moeten onmiddellijk stoppen om te voorkomen dat genocide plaatsvindt.”
Ondertekenen
Juristen die graag hun steun voor het initiatief willen uitspreken, zijn nog niet te laat. In een e-mail aan respectvoorrecht@gmail.com kunnen zij laten blijken met de inhoud van de open brief in te stemmen, waarna zij worden toegevoegd aan de lijst met deelnemers. Dat moet dan met vermelding van de beroepsgroep: oud-rechter, (oud-)advocaat, wetenschapper of andere jurist.
Het is overigens niet de eerste keer dat juristen van zich laten horen in relatie tot de misstanden in Gaza. In mei schaarden meer dan 400 advocaten zich achter een brief aan de algemeen deken van de NOvA met daarin de dringende oproep aan de Orde om een helder standpunt in te nemen en de kwestie te agenderen bij de CCBE, de associatie van Europese nationale ordes van advocaten.
