VU-hoogleraar privaatrecht Lodewijk Smeehuijzen vindt dat het standpunt van de Hoge Raad niet altijd de hoogste wijsheid hoeft te zijn voor rechtenstudenten. “We moeten niet altijd napraten wat de Hoge Raad zegt,” stelt Smeehuijzen in het universiteitsblad Ad Valvas.
Smeehuijzen is één van de hoogleraren die reageert op het pleidooi van VU-voorzitter Jaap Winter, op 29 januari, voor meer ethische reflectie op juridisch handelen. Winter zei toen: “Als we alleen kijken of iets juridisch kan, zonder oog voor de maatschappelijke consequenties, dan falen we als juristen.”
Smeehuijzen betoogt in Ad Valvas dat studenten ook in het aansprakelijkheidsrecht bezig moeten zijn met normatieve vragen. “Bij medische fouten is de context van de medische wereld erg belangrijk. We moeten studenten zelf laten nadenken en leren om autoriteit te relativeren. Minder doceren vanuit de dogmatiek van een rechtsgebied.”
Echte antwoorden
Volgens de hoogleraar heeft de VU de afgelopen vijftien jaar wel vorderingen gemaakt als het gaat om het moreel bijslijpen van juristen. “Vroeger lag de nadruk op de regels en de toepassing ervan. Nu gaat het in toenemende mate over het vinden van echte antwoorden. In het privaatrecht verdiepen we ons bijvoorbeeld in de vraag wat maatschappelijke betamelijkheid precies inhoudt en wanneer sprake is van onrechtmatig handelen.”
In het ideale geval heeft de jurist kennis van het recht en de context waarin het recht wordt toegepast, meent Smeehuijzen. “Maar vier jaar studie is simpelweg niet genoeg om je dat eigen te kunnen maken.”
Wat vind ik zelf?
Om studenten een bredere context te bieden heeft de VU samen met de UvA de mastertrack Law, Markets and Behavior opgericht. De achtergrondkennis moet juristen in staat stellen betere normatieve oordelen te vellen. “Toegepaste filosofie maakt van studenten betere juristen,” meent Smeehuijzen. “We moeten onze studenten leren: het recht maakt iets mogelijk, maar wat vind ik er zelf van? Kun je het moreel maken om voor Amerikaanse bedrijven een constructie te verzinnen waarmee ze in Europa belasting kunnen ontduiken?”
Wouter Veraart, VU-hoogleraar encyclopedie der rechtswetenschappen en rechtsfilosofie, heeft een niet al te hoge pet op van de ethische ambities van juristen. “Juristen luisteren ernaar, vinden het een prachtig verhaal en draaien zich dan om om op de oude voet verder te gaan.” In Mr.Magazine van maart gaat Veraart dieper in op het onderwerp.
