Recht voor het slachtoffer van slachtofferadvocaat Sébas Diekstra is een krachtig en confronterend boek over hoe het Nederlandse strafrecht slachtoffers nog altijd tekortdoet. We horen veel begrip voor hetgeen slachtoffers wordt aangedaan, maar in daden worden slachtoffers vaker beschouwd als (werk)last in het strafproces, waardoor daden achterwege blijven. Diekstra bespreekt ingrijpende en vaak pijnlijke thema’s als seksueel geweld, huiselijk geweld en femicide. Vanuit zijn jarenlange ervaring laat hij zien dat slachtoffers en nabestaanden niet alleen te maken krijgen met verlies of trauma, maar ook met een systeem dat primair is ingericht op de rechten van verdachten.
Aan de hand van concrete praktijkvoorbeelden – zoals de zaak-Sharleyne en de nasleep van de Utrechtse tramaanslag – illustreert hij hoe slachtoffers jarenlang moeten strijden voor erkenning en gerechtigheid. Hun vertrouwen in de rechtsstaat wordt daarbij keer op keer op de proef gesteld. Ondanks positieve ontwikkelingen, zoals het spreekrecht, maakt Diekstra duidelijk dat de rechtspositie van slachtoffers nog wankel is. Het boek roept op tot een fundamentele herziening van het strafrecht, waarin slachtoffers niet langer toeschouwers zijn in hun eigen strafproces, maar volwaardige deelnemers.
Diekstra schrijft toegankelijk, soms met journalistieke flair, soms met persoonlijke emotie. Zijn toon is bevlogen, soms fel, maar nooit gratuit. Hij slaagt erin de lezer mee te nemen in de voortdurende spanning tussen idealisme en frustratie – de botsing tussen menselijke waardigheid en juridische realiteit.
Urgentie
Als bestuursvoorzitter van Slachtofferhulp Nederland onderschrijf ik de urgentie en noodzaak van dit boek volledig. Wat Diekstra beschrijft, herkennen wij helaas dagelijks in onze praktijk: slachtoffers en nabestaanden die moeten vechten voor hun rechten, informatie en erkenning. Het strafproces, dat juist bedoeld is om gerechtigheid te brengen, legt hen vaak opnieuw een zware last op.
Diekstra legt systematisch bloot waar het misgaat: het te snel seponeren van zaken, het gebrek aan zorgvuldig sporenonderzoek, het moeizame gevecht om tijdig essentiële informatie te krijgen en de te beperkte rol die slachtoffers in de rechtszaal krijgen. Tegelijkertijd reikt hij concrete oplossingen aan. Zo bepleit hij invoering van het Duitse Nebenkläger-model, waarin slachtoffers daadwerkelijk als partij kunnen deelnemen aan het strafproces. Dat zou een wezenlijke stap zijn richting een rechtssysteem waarin slachtoffers een eigen positie hebben.
Zijn blik sluit nauw aan bij de visie van Slachtofferhulp Nederland. Ook Slachtofferhulp wil slachtoffers sneller en beter ondersteunen op hun weg naar recht en herstel, zo nodig via een parallel route (parallel justice), waarin de belangen van het slachtoffer centraal staan. Recht voor het slachtoffer onderstreept precies waarom die koers noodzakelijk is. Het maakt zichtbaar dat erkenning in woorden niet genoeg is; er zijn structurele veranderingen nodig in beleid, praktijk, cultuur en houding.
Diekstra’s boek is daarom niet alleen een aanklacht, maar ook een routekaart: een oproep tot een menselijker en rechtvaardiger strafrechtsysteem. Zijn verhalen en analyses, doorspekt met de ervaringen van slachtoffers, versterken onze gezamenlijke missie om slachtoffers perspectief, invloed en waardigheid terug te geven.
Confronterend
Recht voor het slachtoffer is een essentieel, moedig en empathisch pleidooi voor een rechtssysteem waarin slachtoffers daadwerkelijk een stem hebben. Het is confronterend, eerlijk en urgent – een boek dat niemand in en buiten de strafrechtsketen onberoerd zal laten. Voor professionals in justitie, beleid en slachtofferhulp is dit verplichte literatuur.
Sébas Diekstra, Recht voor het slachtoffer, Luitingh-Sijthoff
- Pluspunt: Eerlijke systeemkritiek; moedig en empathisch pleidooi
- Minpunt: Geen; zij het dat het boek nog maar een tipje oplicht van de hardheid van de praktijk
Aantal sterren: ★★★★★
Rosa Jansen is bestuursvoorzitter van Slachtofferhulp Nederland.
