ATEX is geen technisch detail, maar juridisch kader
Waar ATEX in veel technische sectoren wordt gezien als een operationeel kader, is het juridisch een bindend stelsel van veiligheids- en conformiteitseisen. In de praktijk betekent dit dat bij het ontbreken van gecertificeerde apparatuur of de juiste documentatie, organisaties een verhoogd risico lopen op civiele aansprakelijkheid, sancties of zelfs stillegging.
Richtlijn 1999/92/EG (ATEX 153) legt aanvullende verplichtingen op aan werkgevers. Zij moeten explosierisico’s analyseren, ATEX-zones definiëren en een actueel explosieveiligheidsdocument opstellen. Ook zijn ze verantwoordelijk voor passende maatregelen ter bescherming van werknemers, inclusief training en het gebruik van geschikte apparatuur. Bij controle of incident kan het ontbreken van deze onderdelen zwaar meewegen in de beoordeling van aansprakelijkheid.
Contractuele en civielrechtelijke gevolgen
De juridische impact van ATEX-conformiteit beperkt zich niet tot de werkvloer. In contractuele relaties speelt naleving een rol bij leveringsvoorwaarden, garanties en aansprakelijkheidsbepalingen. Een toeleverancier die niet kan aantonen dat zijn producten voldoen aan de relevante ATEX-normen, riskeert aansprakelijkheid wegens non-conformiteit, met mogelijk financiële of juridische gevolgen. Door het aanleveren van een ATEX-certificaat verklaart de leverancier impliciet dat het product voldoet aan de toepasselijke richtlijn. Bij ongevallen of gebreken kan dit certificaat daardoor een rol spelen in de bewijsvoering rondom aansprakelijkheid. Juristen die betrokken zijn bij technische projecten of industriële contracten, kunnen deze risico’s niet negeren.
Zone 2: zelden explosief, toch verplicht gecertificeerd
In omgevingen die zijn ingedeeld als Zone 2 — gebieden waar explosieve atmosferen slechts zelden en kortstondig voorkomen — is apparatuur uit ATEX-categorie 3 vereist. Daarbij geldt dat het apparaat moet zijn voorzien van een erkende explosieveilige beschermingswijze, zoals bijvoorbeeld ‘Ex ec’ of ‘Ex ic’. Als een product wordt ingezet zonder de juiste classificatie of ontbrekende documentatie, ontstaat niet alleen een veiligheidsprobleem, maar ook een juridisch risico. In het geval van letsel of schade bemoeilijkt het ontbreken van aantoonbare conformiteit de bewijspositie van een organisatie.
Conformiteit zichtbaar maken in de praktijk
Een voorbeeld uit de praktijk is de toepassing van inspectietechnologie. In ATEX-omgevingen wordt visuele inspectie vaak vastgelegd met behulp van digitale camera’s. Apparaten die daarvoor worden ingezet, moeten aantoonbaar voldoen aan de eisen voor de desbetreffende zone. De ATEX-camera van Armadex is gecertificeerd voor gebruik in Zone 2 en biedt daarmee een juridisch en technisch onderbouwde oplossing. Zulke apparatuur helpt niet alleen bij operationele veiligheid, maar ook bij het aantoonbaar maken van naleving en het documenteren van controles.
Juristen krijgen steeds vaker met ATEX te maken
Met de toegenomen aandacht voor risicobeheersing, ESG-rapportage en supply chain-verantwoordelijkheid, wordt ATEX-compliance steeds vaker een onderwerp dat op het bureau van juristen terechtkomt. Bedrijfsjuristen, compliance officers en advocaten doen er goed aan om explosieveiligheid niet als puur technisch thema te beschouwen, maar als een integraal onderdeel van juridische risicobeheersing.
