‘Fysieke inrichting van rechtbanken aanpakken’

Delen:

Julia Mendlik

Skype, telehoren, veilig mailen en soms fysieke supersnelrechtzittingen – de rechtspraak staat in deze tijden niet stil. Achterstanden in schrijfwerk worden in rap tempo ingelopen. De coronacrisis zal een blijvende impact hebben op de rechtspraak, schrijft Julia Mendlik, president van de rechtbank Midden-Nederland, in haar blog.

“In een paar weken tijd is ons leven compleet veranderd. Voor ons allemaal. COVID-19 heeft ervoor gezorgd dat het openbare leven vrijwel volledig stil ligt. Wie had dat ooit gedacht? Ook de rechtspraak, die zo afhankelijk is van de openbaarheid, moest haar gebouwen voor het publiek sluiten. Bij de rechtbank Midden-Nederland merkten we de gevolgen al snel, bijvoorbeeld bij de tramzaak. De zitting is gedaan vóór, maar de uitspraak ná de eerste maatregelen. Bij de inhoudelijke behandeling hadden we af en toe honderden betrokkenen en belangstellenden in het gerechtsgebouw. Bij de uitspraak waren alleen de voorzitter van de rechtbank en de griffier aanwezig, samen met een paar advocaten en nabestaanden in aparte zalen. Zonder publiek en met een minimale aanwezigheid van de pers. Het contrast tussen voor en na COVID-19 kon bijna niet groter.

Dozen met dossiers

Het is ondanks alle nare omstandigheden voor de volksgezondheid en de economie geweldig om te zien hoe er wordt samengewerkt door alle betrokkenen bij de rechtspraak. Alle meest urgente zaken worden behandeld op een manier die zoveel mogelijk recht doet aan de grote belangen bij tijdige rechtspraak. Skype, telehoren en veilig mailen met de rechtbank worden versneld ingezet. En tussendoor (als het echt niet anders kan) houden we fysieke supersnelrechtzittingen. Rechters en juridisch medewerkers doen ervaring op met telefonisch horen, standpunten zoveel mogelijk schriftelijk uitwisselen, een enkele vraag via Skype en een schikking treffen per telefoon. Intussen werken zoveel mogelijk rechtspraakmedewerkers thuis. Achterstanden in schrijfwerk lopen we in rap tempo in. Hele dozen met papieren dossiers worden door de bodes vervoerd naar huisadressen en weer teruggebracht naar de rechtbank voor het administreren van de uitspraken. Allemaal ontwikkelingen en ervaringen die we op een later moment goed kunnen inzetten voor het structureel terugdringen van de doorlooptijden. Want hoewel de wereld er nu heel anders uitziet, de ambitie waarover ik in het Mr.-interview sprak blijft overeind. Tijdige rechtspraak. Op dit moment zijn we aan het kijken hoe we zo goed mogelijk met het project verder kunnen, gelet op de huidige omstandigheden.

Evenwicht

Want die omstandigheden leveren voor ieder van ons behoorlijk wat uitdagingen op. We beseffen nu weer hoe cruciaal de medewerkers van de administraties in de gerechten zijn om vragen op te vangen en stukken goed in te boeken. Thuiswerken lukt voor hen lang niet altijd vanwege de papieren dossiers of administratieve systemen. Voor ouders met jonge kinderen is het, na zoveel weken thuis met het hele gezin, wel echt alle ballen in de lucht houden. Het lukt niet altijd goed – tot hun eigen frustratie – om alles te doen zoals je zou willen, thuis en voor je werk. De zorgen om zieke dierbaren of alleenstaande familieleden zijn groot. Al met al moeilijk om het evenwicht te bewaren tussen alle belangen. Ik zie hoe hard mensen willen werken en tegelijkertijd moet ik ze soms beschermen tegen te veel tegelijk willen in het belang van de rechtspraak. Ook op kantoor zie ik dat het moeilijk is om altijd fysiek de afstand goed te bewaren.

Maatschappelijk belang

De druk om meer zaken op zitting inhoudelijk te behandelen is groot. En dat is logisch gezien het grote maatschappelijke belang. Het wordt nu de uitdaging om de rechtspraak weer zo snel en zo goed mogelijk ‘veilig en open’ te maken. Deels kan dat door de fysieke inrichting van de rechtbank aan te passen, zoals nu al in onze locaties in Lelystad en Utrecht gebeurt, en deels door duidelijke regels met elkaar af te spreken over de werkwijze en openbaarheid van digitale zittingen. Het wetsvoorstel Tijdelijke wet COVID-19 is ingediend bij de Tweede Kamer. Het voorstel maakt het onder meer mogelijk om ook zonder instemming van partijen een Skype-zitting te houden of partijen via de telefoon te horen. Ook het probleem van de mogelijkheid om mondeling verweer te mogen voeren nu er geen rolzitting wordt gehouden wordt hierin opgelost. En nu de achterstanden in schriftelijke uitspraken hard teruglopen, worden intussen plannen gemaakt om de onherroepelijke prop van nieuwe zaken, die nu niet kunnen worden afgedaan, zo goed mogelijk te gaan verwerken.

Blijvende impact

Ik verwacht dat de coronacrisis een blijvende impact zal hebben op de rechtspraak. Ik hoop dat we de mooie ontwikkelingen die er nu voor de rechtspraak ook zijn, zoals het inzetten op flexibel, modern en digitaal zittingen doen, kunnen blijven inzetten op de langere termijn.”

Bekijk alle afleveringen van de (hopelijk zeer tijdelijke) rubriek Coronarecht.

Lees meer over:

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven