Na de Russische invasie in Oekraïne weigerden veel Nederlandse advocatenkantoren juridische bijstand te verlenen aan de Russische federatie. Met het terugtrekken van voormalig ‘Kremlinkantoor’ Houthoff zat de Russische Federatie zonder juridische bijstand in Nederland.
Na pogingen om een nieuwe raadsman te vinden, deed Rusland een beroep op de Haagse deken. Ingevolge artikel 13 van de Advocatenwet kan een rechtzoekende die geen advocaat weet te vinden, zich wenden tot de deken wenden van het arrondissement waarin de zaak dient om er een aan te wijzen. De deken weigerde aan dit verzoek te voldoen.
Tuchtrechter
Rusland diende hierop een beklag in bij het Hof van Discipline, de hoogste tuchtrechter in de advocatuur, met een beroep op de grondwetsartikelen 17 (“Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de rechter die de wet hem toekent”) en 18 (“Ieder kan zich in rechte en in administratief beroep doen bijstaan”).
Het Hof van Discipline oordeelt in het voordeel van de Russische Federatie, en noemt toegang tot de rechter daarbij “één van de essentiële kenmerken van de Nederlandse rechtsstaat”. Het hiervoor genoemde artikel 13 Advocatenwet vormde het toetsingskader. Afwijzing van het verzoek kan ingevolge deze bepaling slechts “wegens gegronde redenen”. Hiervan is in casu volgens de tuchtrechter geen sprake.
Sancties
Anders dan de deken had beweerd, staan ook de Europese sancties tegen Rusland aan toewijzing van een advocaat niet in de weg, zegt het Hof van Discipline. Deze sancties zien namelijk niet op het verlenen van rechtsbijstand in procedures waarin deze bijstand verplicht is.
Tijdens het laatste Gerbrandydebat kwamen de EU-sancties tegen de Russische Federatie uitgebreid aan de orde.
