Partnerbijdrage van

Hoe we Nederland voorbereiden op een kwantumtoekomst

Nederland moet zich voorbereiden op de toepassing van kwantumtechnologie, zegt jurist Mauritz Kop. Op het gebied van intellectueel eigendom, regulering en ethiek is nog veel werk aan de winkel. "De huidige wetgeving schiet tekort."

Delen:

Hoe we Nederland voorbereiden op een kwantumtoekomst

Kwantumtechnologie komt voort uit de kwantummechanica, de theorie van het zeer kleine. Kwantummechanica beschrijft de interactie tussen materie en energie en de bouwstenen van atomen op subatomair niveau, voorbij de klassieke natuurkunde. Het gaat om subatomaire deeltjes zoals protonen, neutronen en elektronen. Zo is het menselijk lichaam samengesteld uit atomen en moleculen, waarvan sommige zo oud zijn als het universum.

Einsteins algemene relativiteitstheorie daarentegen, is de theorie van het zeer grote en beschrijft de werking van natuurkundige wetten, waaronder zwaartekracht, lichtsnelheid, tijd, ruimte, massa en energie. Snaartheorie (string theory) probeert Einsteins relativiteitstheorie en de kwantumfysica met elkaar te verenigen.

Kwantumtechnologie en intellectueel eigendom (IE): huidige wetgeving schiet tekort

Kwantumcomputers kunnen worden beschermd door verschillende soorten intellectuele en industriële eigendomsrechten, zoals chipsrechten (bescherming van halfgeleidertopografie), patenten, auteursrechten, bedrijfsgeheimen, modellenrechten en handelsmerken. Op iedere component van het systeem (en dat zijn er nogal wat) – van input tot output data, van software tot de benodigde hardware onderdelen – kunnen verschillende soorten intellectuele eigendomsrechten worden gevestigd.

Het strategisch gebruik van een combinatie van IE-rechten om de waarde van de IE-portefeuille van de eigenaar van de kwantumcomputer te maximaliseren, kan leiden tot een eeuwigdurende IE-bescherming. Overlappende IE-beschermingsregelingen kunnen in een onbeperkte duur van wereldwijde exclusieve exploitatierechten voor first movers resulteren. Dat zijn in dit geval een handvol universiteiten en grote bedrijven. De daaruit voortvloeiende IE-overprotectie van quantum computing leidt tot een ongewenste concentratie van marktmacht. Overprotectie van informatie veroorzaakt marktbarrières en belemmert zowel gezonde concurrentie als sectorspecifieke innovatie. In dit specifieke geval vertraagt ze de voortgang in een belangrijk toepassingsgebied van de kwantumtechnologie, namelijk quantum computing.

Ons huidige juridische raamwerk voor intellectueel eigendom is niet geschreven met kwantumtechnologie in het achterhoofd. Intellectueel eigendom zou een uitzondering moeten zijn – beperkt in tijd en reikwijdte – op de regel dat informatie zonder beperking voor het algemeen belang kan worden gebruikt. Intellectueel eigendom kan niet op hetzelfde moment de schepping van kwalitatief hoogstaande werken stimuleren, marktfalen voorkomen, winner takes all-effecten corrigeren, free riding-elimineren en tegelijkertijd roofzuchtig marktgedrag verbieden. Om eerlijke concurrentie aan te moedigen en onevenwichtigheid op de markt te herstellen, is mededingingsrecht een effectiever instrument.

Een denkbare oplossing voor deze overprotectie die is afgestemd op het exponentiële tempo van innovatie in de Quantum Age is om kortere IE-beschermingsperioden van 3 tot 10 jaar in te voeren voor creaties en uitvindingen die met kwantumtechnologie tot stand zijn gekomen. Deze kortere termijnen zouden van toepassing kunnen zijn op software én hardware. Duidelijkheid over de aanbevolen beperkte duur van exclusieve rechten – in combinatie met verplichte (compulsorylicenties of vast gewaardeerde wettelijke (statutorylicenties – bevordert rechtszekerheid, kennisverspreiding en vervolginnovatie binnen het kwantumdomein. In dit licht zouden beleidsmakers een innovatiearchitectuur moeten bouwen die vrijheid (denk aan toegang, publiek domein) en controle (denk aan incentive & reward-mechanismen) combineert.

Hoe kunnen we kwantumtechnologie reguleren?

Regulering van technologie is een dynamisch, cyclisch proces dat de levensduur van de technologie en de toepassing volgt. De alomtegenwoordigheid van kwantumtechnologie vraagt om een holistische visie op een wet- en regelgevend kader dat de belangen van de industrie in evenwicht brengt met die van de samenleving als geheel. Het vraagt om een flexibel wetgevend systeem dat zich snel kan aanpassen aan veranderende omstandigheden en maatschappelijke behoeften.

De eerste regelgevende stap om te komen tot een bruikbaar juridisch-ethisch kader is het koppelen van de Trustworthy AI-principes aan kwantumtechnologie. Die vullen we vervolgens aan met horizontale, overkoepelende regels die recht doen aan de unieke natuurkundige eigenschappen van quantum. Aan deze horizontale kernregels voegt de wetgever tenslotte verticale, industrie- of sectorspecifieke voorschriften toe. Die verticale voorschriften en gedragscodes zijn risk-based en houden rekening met de uiteenlopende behoeftes van economische sectoren waar het duurzame innovatiestimuli betreft. Zo ontstaat een gedifferentieerde, sectorspecifieke benadering voor incentives en risks.

Het reguleren van transformatieve technologie in de Quantum Age vereist synergetische relaties tussen wetgeving, standaardisering, certificering en capabele overheidsinstellingen. Producten en -diensten op het gebied van quantum computingquantum sensing en het quantum internet die binnen de EU of elders in de wereld worden gemaakt, zouden moeten voldoen aan EU-benchmarks voor veiligheid en beveiliging, voordat ze in aanmerking komen voor een CE-markering en toegang verwerven tot de Europese markt, met zijn 500 miljoen consumenten. Deze benchmarks weerspiegelen de hoge technische, juridische en ethische normen en standaarden van Europese transformatieve technologie.

Net als bij andere opkomende technologieën spelen ethische, juridische en sociale aspecten een belangrijke rol bij de introductie van kwantumtechnologie in de samenleving. Onze maatschappelijke waarden moeten aansluiten bij de reusachtige innovatiekracht van toegepaste kwantummechanica. Een belangrijk onderdeel van het synchroniseren van onze normen, waarden, standaarden en principes met kwantumtechnologie is het creëren van bewustwording van de ethische, juridische en sociale aspecten ervan.

Kwantumtechnologie: democratische kernwaarden inbouwen

De tweede kwantumrevolutie is in volle gang. Hoewel atomen, neutronen en moleculen neutraal zijn, is technologie dat niet. Daarom moeten we kwantumtechnologie for good actief vormgeven en onze normen en waarden zoveel mogelijk inbedden in de architectuur van onze kwantumsystemen. De democratische kernwaarden van onze samenleving moeten worden ingebakken in onze intelligente kwantumsystemen door duurzame, veilige, betrouwbare quantum technology by designanaloog aan artificial intelligence (AI). De architectuur van systemen die zijn uitgerust met kwantumtechnologie moet waarden vertegenwoordigen die we als samenleving belangrijk vinden.

Dit bereiken we door pragmatisch en verantwoord voort te bouwen op de voorgestelde overkoepelende, horizontale kwantumtechnologie-kernregels, waaronder de zeven fundamentele ethische, juridische en technische vereisten die de Trustworthy AI-principes stellen aan AI. Door dit pad te volgen, ontwikkelen we een verantwoord en betrouwbaar quantum technology by design-paradigma.

Voorbereiden op een kwantumtoekomst

Onze huidige wetgeving voor intellectueel eigendom is niet geschreven met de kwantumfysica in gedachten. Vooruitlopend op spectaculaire doorbraken in de toepassing van kwantumtechnologie is de tijd nu rijp voor regeringen, onderzoeksinstellingen en de markt om regulatoire en intellectuele eigendomsstrategieën voor te bereiden die passen bij de power van de technologie. Essentieel hierbij is het evenwicht tussen de bescherming van onze fundamentele rechten en vrijheden, de waarborging van onze democratische normen en waarden, én de realisatie van nagestreefde beleidsdoelen die snelle technology transfer, de vrije informatiestroom en de totstandbrenging van een bloeiend wereldwijd kwantumecosysteem omvatten, terwijl gezonde concurrentie en duurzame innovatie worden gestimuleerd.

Nederland moet zich voorbereiden op een kwantumtoekomst, want die komt eraan.

Mauritz Kop is Stanford Law School Fellow in Silicon Valley (VS). Daarnaast is hij directeur van MusicaJuridica BV en managing partner bij AIRecht. Dit bericht verscheen eerder op verderdenken.nl.

Wilt u op de hoogte blijven van de nieuwste columns? Meld u nu aan voor de gratis Verder denken-update.

Lees ook:

Delen:

Scroll naar boven