De coronacrisis maakte 2020 ook voor de Hoge Raad tot een bijzonder jaar. In een toelichtend YouTube-filmpje bij het jaarverslag 2020 vertelt president Dineke de Groot − aangetreden in november − dat de Rechtspraak het afgelopen jaar met nieuwe vragen werd geconfronteerd. “Vragen zoals ‘Mag een rechter wegens de coronamaatregelen ermee volstaan iemand in zijn zaak alleen telefonisch te horen?’ en ‘Mag een rechter die in quarantaine is thuis online meedoen aan de behandeling en een beslissing van een zaak samen met twee rechters in het gerechtsgebouw?’ bereikten ons.”
Om de rechtspraktijk zo snel mogelijk duidelijkheid te bieden heeft de Hoge Raad dit soort coronagerelateerde vragen met voorrang behandeld. Het jaarverslag bevat een samenvatting van de uitspraken die verband houden met de coronamaatregelen.
Doorlooptijden
De Hoge Raad heeft ondanks de coronacrisis (in het jaarverslag consequent ‘gezondheidscrisis’ genoemd) redelijk goed kunnen doorwerken. Dat heeft volgens De Groot voor een groot deel te maken met de goede digitale toegankelijkheid van de cassatierechtspraak.
De Hoge Raad deed in 2020 wel minder uitspraken dan in 2019: 4.505. In 2019 waren dat er nog 5.256. Die daling wordt veroorzaakt doordat de strafkamer minder uitspraken deed: waren dat er in 2019 4.155, afgelopen jaar daalde dat naar 3.246 uitspraken. De instroom van strafzaken was lager, een tendens die al in 2019 zichtbaar werd. Nu kwam daar de coronacrisis bij, die bij rechtbanken en hoven leidde tot een verminderde afdoening van strafzaken. De doorlooptijd daalde van 263 naar 254 dagen.
De civiele kamer deed 393 uitspraken (328 in 2019). De doorlooptijd steeg van 357 naar 391 dagen. Ook het aantal fiscale uitspraken groeide: van 773 naar 866. De doorlooptijd was hier 310 dagen.
Signalen
Sinds 2017 geeft de Hoge Raad in het jaarverslag een overzicht van uitspraken die een signaal aan de wetgever bevatten. De Hoge Raad geeft zulke signalen als hij juridisch-technische onvolkomenheden in wet- en regelgeving constateert.
In 2020 heeft de Hoge Raad dat in acht uitspraken gedaan (in 2019 was dat vier keer, in 2018 tien en in 2017 veertien keer). Zo constateerde de civiele kamer afgelopen jaar bijvoorbeeld knelpunten in de wettekst in uitspraken over de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg en de Wet zorg en dwang. En de strafkamer maakte melding van verschillen tussen het huidige Wetboek van Strafvordering en de beoogde gemoderniseerde versie, waar in de rechtspraktijk soms al een beroep op wordt gedaan.
