Het symposium ging over de mensenrechten van toekomstige generaties. Over welk mensenrecht maakten de symposiumgangers zich vooral druk?
Alle mensenrechten en dat we als samenleving deze nu nergens meenemen voor de kinderen van onze kinderen en verdere toekomstige generaties. Dit terwijl zij die rechten dan ook hebben en wij ze vaak nu al schenden. Natuurlijk ging er veel aandacht uit naar groene onderwerpen als klimaatverandering en rechten als ‘leven’, ‘gezondheid’ en ‘een schoon en gezond leefmilieu’.
Leuk om over de toekomst te filosoferen, maar was het niet zinvoller geweest om te kijken hoe het nu met de mensenrechten is gesteld?
Dat deden we juist: door rechten van toekomstige generaties vandaag mee te nemen en te beschermen, respecteren en realiseren, creëer je meteen een mooiere, duurzamere en inclusievere wereld voor ons hier en nu.
Jan Terlouw, Nico Schrijver, Cees Flinterman, Kathleen Ferrier, Dineke de Groot, Marieke Lucas Rijneveld − er stonden tal van bekende namen op de sprekerslijst. Wie heeft de meeste indruk op u gemaakt?
Werner Schouten, voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging met zijn Duurzame Troonrede (of ‘Grotius 2021 lecture’) en de oproep voor generatiegerechtigheid nu. Het is geen optie maar een plicht om gerechtigheid voor toekomstige generaties mee te nemen in onze wereld vandaag; in werk en privé.
Wat is de belangrijkste conclusie die uit het symposium kan worden getrokken?
Er is voldoende erkenning en ruimte in het recht om de rechten en belangen van toekomstige generaties nu al mee te nemen. Het gebeurt alleen niet. Kortetermijnprikkels en (onterechte) politieke lading van meer aan het milieu gelinkte rechten zorgen ervoor dat we ze niet zien. Omdat we toekomstige generaties niet kunnen horen klagen, moeten we ze actief een stem geven in het systeem.
Hoe zou Hugo de Groot het hebben gevonden dat er 400 jaar na zijn ontsnapping per boekenkist uit Slot Loevestein in datzelfde slot over mensenrechten wordt gesproken?
Te gek, denken we. Hij was een vernieuwer in het recht, zijn ideeën waren verre van mainstream en hij is er pas later voor gelauwerd. Hij zou thema’s als de ‘rechten van toekomstige generaties’, ‘ecocide’ en ‘rechten voor de natuur’ (wat we ook bespraken) waarschijnlijk van harte steunen.
Wat houdt uw functie als Ombudspersoon Toekomstige Generaties eigenlijk in?
Dat ik, met en vanuit het Lab Toekomstige Generaties, doe wat anderen in andere landen vanuit officiële geïnstitutionaliseerde posities doen: opkomen voor de belangen en rechten van toekomstige generaties en proberen dat we vandaag die belangen al meenemen bij belangrijke beslissingen.
Als u het voor het zeggen had, dan…?
Kwam de Wet op het welzijn van toekomstige generaties met een onafhankelijke Ombudspersoon of Commissaris er snel, met daarbij educatie, tools en verplichte governance om de belangen van onze toekomstige generaties mee te nemen in onze samenleving. In Wales en Hongarije is het al gelukt. In Nederland is zo’n wet ook nodig. Eigenlijk een no-brainer en onderdeel van goed voorouderschap.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Dat zijn er best veel. Maar heel belangrijk en impactvol was dat ik in 2019 de situatie in Groningen − gasboren en aardbevingen – onder de aandacht van het VN Mensenrechtencomité kreeg. Dit leidde tot een sterke veroordeling van en aanbevelingen aan Nederland. Dat was de eerste keer op dit thema, waarmee het ook bij de VN een verandering in gang zette. We haalden er de volgende ochtend meteen het NOS-journaal mee. Een combinatie van passie en rechtvaardigheid gecombineerd met ‘being at the right place at the right time’. Een mooi moment en levensles: When it’s about justice, you can make a difference.
Mag Sander Dekker wel/niet terugkeren als minister voor Rechtsbescherming in een nieuw kabinet?
De problemen liggen niet zo zeer aan de ‘poppetjes’, maar aan het systeem en hoe dit nu duurzaam handelen verlamt. Zo sprak voormalig minister Van Veldhoven ook op ons symposium: een heel ander en mooi verhaal − nu voor en vanuit mensenrechten. Er mag zeker een bezem door de bestuurderslaag in Den Haag, maar niet zonder dat ze eerst over het meenemen van mensenrechten voor ons en toekomstige generaties leren en het goed in de besluitvormingsprocessen integreren.
Welk boek las u het laatst?
Zuurstofschuld van Toine Heijmans – over klimmen, ontberingen en genieten in het hooggebergte; een passie van me.
Met welke beroemdheid zou u in Slot Loevestein willen worden opgesloten?
Liever niet opgesloten, maar ik wil wel snel dit mooie erfgoed nog eens bezoeken. Met mijn gezin en andere jongeren. Tip: er loopt voorlopig nog een prachtige expositie over 400 jaar Hugo de Groot.
