U schreef een boek met verhalen over list en bedrog, omdat u in uw loopbaan als advocaat “veel bedriegers en bedrogenen zag langskomen”. Waarom vond u dat inspirerend materiaal?
“Het is buitengewoon aantrekkelijk om een minder florissante karaktertrek van iemand tot uitgangspunt voor een verhaal te nemen, en die wat uit te vergroten. Mijn verhalen zijn grotendeels fictie, gevoed door fantasie. Er komen ook lieden in voor die voor de volle honderd procent gecreëerd zijn. Met uitzondering van één oud-compagnon die in een verhaal een rol speelt. Er kunnen lezers zijn die de beschrevene met enige moeite kunnen achterhalen. Dat vind ik niet erg. Zijn buitenissig karakter wordt in milde bewoordingen aan de kaak gesteld.”
Zijn de verhalen (deels?) op zaken gebaseerd die u zelf heeft behandeld in uw praktijk?
“Nee, niet op zaken die ik behandeld heb. Wel op mensen die bij zaken betrokken waren. Ook op kantoorgenoten, en advocaten van andere kantoren.”
Vond u het menselijke aspect van cliënten in de advocatuur de meest aantrekkelijke kant van het vak, gezien het karakter van de verhalen?
“Terugkijkend op mijn eigen rol in de advocatuur denk ik nu dat dit menselijke aspect mij in de praktijk het meest heeft aangetrokken. Het doet mij denken aan de communicatieve vaardigheden waarover een advocaat moet beschikken. Daaraan is naar mijn indruk de laatste decennia in toenemende mate aandacht besteed. Op dat gebied kunnen kantoren ook nog stappen maken die hen onderscheiden van andere, meer nog dan op het terrein van juridische kennis. De technologische ontwikkelingen buiten beschouwing latend.”
Bent u zelf weleens bedrogen als advocaat?
“Ja. Dat was ongeveer op de eerste dag na mijn beëdiging in Rotterdam. Het was gebruik bij die rechtbank om beëdigde advocaten onmiddellijk te benoemen tot curator in een faillissement waarvan men dacht dat het een opheffer zou worden, dus zonder dat er nog baten waren. Als jong advocaat wist je nog helemaal niets. De chef de bureau die bij veel faillissementen op kantoor betrokken was legde uit hoe je te werk moest gaan. Dat kwam erop neer dat je alles van waarde in beslag moest nemen, behalve de trouwring van de gefailleerde. Ik was benoemd tot de trotse curator van een duikschool in Rotterdam-Zuid. Toen ik de eigenaar van de eenmanszaak sprak bleek de duikschool te bestaan uit een watertank in zijn kleine achtertuin. De tank was het enige actief. Alleen, die was in de week voorafgaand aan het faillissement gestolen. De man stelde voor de schade te verhalen bij de verzekering. Bij de verzekeringsmaatschappij werd ik uitgelachen. Ze konden eenvoudig aantonen dat de gefailleerde de tank zelf had ingepikt.”
Is het fijn om fictie te schrijven, als je een loopbaan lang met veel juridische teksten te maken hebt gehad?
“Jazeker. Het is een verademing om de feiten naar je hand te zetten. Om een draai te geven aan gebeurtenissen, zonder dat getuigen je op onjuistheden kunnen betrappen. Om je fantasie ongebreideld los te laten gaan. Toch zijn er ook vaardigheden in de advocatuur die goed bruikbaar zijn voor schrijvers van fictie. Allereerst is dat natuurlijk taalvaardigheid: het vermogen om kort en bondig iets te communiceren, zonder overbodigheden waar de cliënt niets aan heeft. Dan is er creativiteit: een advocaat gebruikt die vaardigheid anders dan een schrijver. Hij weet oplossingen te bedenken voor partijen die het oneens zijn over de voorwaarden van een transactie, of de beëindiging van een geschil. Het is dat vermogen om een bevredigende uitkomst te bereiken dat een schrijver nodig heeft, om een behoorlijk verhaal af te leveren met een aardige plot.”
Wie is in juridische zin uw voorbeeld in uw carrière als advocaat geweest, en waarom?
“Huub Roelvink, hij was compagnon bij NautaDutilh. Hij was niet formeel, maar wel feitelijk mijn patroon. Zijn denkraam leek onbegrensd. Alles wat hij op schrift zette was solide als een huis. De logica van zijn redeneringen spatte van het papier. Van hem heb ik veel geleerd, ook van zijn overleggen met een cliënt, want ik zat bij hem op de kamer. Later werd hij deken van de Orde, om vervolgens te eindigen in de Hoge Raad. Hij vond de advocatuur uiteindelijk te oppervlakkig.”
Welk boek heeft u het laatst gelezen dat indruk maakte, en waarom?
“America’s Deadliest Election, van CNN-anchor Dana Bash. Het beschrijft een verkiezing in Louisiana in 1872 die buitengewoon bloedig verliep. Bash is met deze geschiedschrijving niet voor niets gekomen, in aanloop naar de recente verkiezingen. Trump had laten weten verlies alleen te accepteren als de verkiezingen eerlijk waren geweest. Een aanrader voor iedereen die geïnteresseerd is in de kwetsbaarheid van de democratie.”
Wat is niet bekend over u, dat wel de moeite waard is om te weten?
“Net als de lezer van dit interview bezondig ook ik mij aan list en bedrog. Dat is alleen nooit uitgekomen. Voor zover ik weet.”
Als u met een beroemdheid een gevangeniscel zou moeten delen, met wie zou dat zijn?
“Het antwoord dat mij nu te binnen schiet en dat geen rekening houdt met de dood: Roger Moore, best Bond ever, of – als die niet beschikbaar is – Peter Ustinov, een duizendpoot.”
Na mijn dood niet openen van Jan Willem Sodderland is een uitgave van uitgeverij Lineke Eerdmans (2024)
