Nu de regels van de intelligente lockdown langzaamaan worden versoepeld, zullen ook werkgevers zich moeten aanpassen aan ‘het nieuwe normaal’. Moeten daarbij mondkapjes worden ingezet?
In de praktijk blijkt dit een discutabel onderwerp. Het wetenschappelijk bewijs dat pleit voor grootschalig gebruik van mondkapjes is dun. Tot voor kort bleek het dragen van een mondkapje niet noodzakelijk, tenzij je werkt in de zorg of op een laboratorium. Een mondkapje zou zelfs onhygiënisch zijn en RIVM-directeur Jaap van Dissel bestempelde mondkapjes als ‘schijnveilig’, met name bij verkeerd gebruik. Toch heeft premier Rutte het dragen van mondkapjes in het openbaar vervoer per 1 juni verplicht gesteld. De aanleiding? De anderhalvemeterafstandregel kan niet worden nagekomen als meer mensen met het openbaar vervoer reizen én er kan vooraf geen gezondheidscheck worden uitgevoerd.
Op de werkvloer geldt in feite hetzelfde. Niet iedere werkvloer biedt immers ruimte voor een looproute of eenpersoons werkplek en het vragen naar gezondheidsklachten is niet toegestaan op grond van privacywetgeving. Moeten we binnenkort dan massaal aan de mondkapjes op de werkvloer?
Verplichten?
Zolang niet duidelijk is of het dragen van een mondkapje meer kwaad dan goed doet, lijkt een massale mondkapjesplicht niet aan de orde. Premier Rutte laat de inrichting van de werkplek over aan de werkgevers zelf. Een werkgever zou zijn werknemers op basis van het instructierecht kunnen verplichten een mondkapje te dragen, mits dit redelijk is en/of de werknemer hier geen (grondrechtelijke) bezwaren tegen heeft. Zie het als een extra (veiligheids)kledingvoorschrift.
Verbieden of toestaan?
Maar wat als een werkgever het dragen van een mondkapje niet toestaat? Aan het begin van de coronacrisis verscheen het nieuwsbericht dat een vakkenvuller naar huis werd gestuurd omdat hij een (zelf gefabriceerd) mondkapje droeg. Dit zou niet in lijn zijn met de RIVM-richtlijnen en zou klanten kunnen afschrikken, aldus de leidinggevende. Redelijk? Misschien wel omdat dit in strijd was met de geldende richtlijnen op dat moment. En nu? Dat is een lastige vraag, want de richtlijnen zijn niet eenduidig.
De werknemer die weigert zijn mondkapje af te doen zou de toegang tot de werkplek kunnen worden ontzegd. Dus in zekere zin kan het dragen van een mondkapje worden verboden. Vervolgens is het de vraag of het loon dan moet worden doorbetaald. Het antwoord is afhankelijk van onder wiens risicosfeer het niet-werken valt. Dit is mijn inziens afhankelijk van de ‘wetenschappelijk status’ van een mondkapje. Als de toegevoegde waarde van een mondkapje wetenschappelijk bewezen zou worden, dan zou dit kunnen pleiten voor loondoorbetaling. Zo niet, dan kan de loondoorbetaling mogelijk worden gestaakt.
De regels worden van dag tot dag ingehaald door maatschappelijke en wetenschappelijke veranderingen. Iets waar wij als juristen meestal niet van houden, maar waar we het op dit moment mee moeten doen. Dé tip? Laten we elkaar helpen en tref hygiënemaatregelen. Blijf weg van regels omtrent het dragen van mondkapjes en geef elkaar de ruimte.
Met medewerking van Lilach Zalait.
