Mr. van de week is Jonathan Soeharno. Aanstaande woensdag aanvaardt hij zijn hoogleraarsambt door het uitspreken van zijn oratie ‘De waarde van de eed’ aan de Universiteit van Amsterdam. Daarin peilt Soeharno de waarde die de eed vandaag de dag kan hebben. Soeharno is advocaat bij De Brauw Blackstone Westbroek en hoogleraar rechtspleging in rechtsfilosofisch perspectief aan de Universiteit van Amsterdam.
Wat vindt u van de bankierseed die bestuurders en commissarissen van financiële instellingen sinds begin dit jaar moeten afleggen?
Een eed doet niet veel meer dan verplichtingen bevestigen die men al is aangegaan, zoals het dienen van het belang van de klant. Het voegt dus weinig toe om een schending van de eed te bestraffen, zoals men met de bankierseed beoogt. Wel kan de eed de aflegger – en de onderneming – doen stilstaan bij de waarden van de professie. Dat lijkt een open deur, maar er zijn helaas genoeg voorbeelden waaruit blijkt dat een beter begrip van deze waarden nodig was geweest.
U hebt niet zo’n hoge pet op van ons eedsgebaar?
Dat zou ik zo niet willen stellen. Eedsgebaren en eedsformules doen vaak archaïsch aan. Daar is natuurlijk niets mis mee, totdat deze uit de pas lopen met de actuele betekenis van de eed. Het in Nederland voorgeschreven eedsgebaar verwijst bijvoorbeeld naar de christelijke kernsymboliek. Dat past niet zo goed in een samenleving waarin ook mensen van andere religies de eed willen zweren.
Waarom eigenlijk dit onderwerp? Wat is daarvan de relevantie voor het recht?
Het onderwerp is interessant voor het recht, omdat de eed maskeert wat we niet meer hebben: namelijk een duidelijke set normen en waarden in het publieke domein. We weten niet meer zo goed op grond van welke overtuigingen we een advocaat, rechter, bankier of wetenschapper mogen aanspreken, terwijl we wel van hen afhankelijk zijn. Men lijkt – wellicht daarom – op zoek naar manieren om deze onzekerheid te adresseren, bijvoorbeeld door de nadruk te leggen op integriteit, gedragscodes op te stellen en te pleiten voor invoering van een eed.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Daar is niet één antwoord op te geven. De filosofie bij De Brauw is dat je werkt met zoveel mogelijk mensen. En van iedereen valt te leren.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
Het moment dat ik erachter kwam dat je het recht niet moet vinden, maar beargumenteren. In de studie wordt je aangeleerd dat er altijd wel een rechtsbron is waarin je – al dan niet door analogie – het antwoord kunt vinden. Dat is ten onrechte. Ik begrijp dan ook niet waarom er in de rechtenstudie niet meer aandacht wordt geschonken aan argumentatieve vaardigheden.
Welk wetsartikel vindt u het mooist?
Epicurus zou zeggen: de genotsrechten.
Welk wetsartikel het slechtst?
De Grondwet. Vergeleken met grondwetten van andere landen of het EVRM vind ik de bewoordingen van onze grondwet inspiratieloos. Ik juich het Tilburgse project dan ook zeer toe (onder leiding van Maurice Adams), om de grondwet op allerlei manieren nieuw leven in te blazen.
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Legal Intelligence – Google, maar dan voor juristen.
Welk boek las u het laatst?
Een fascinerend boek van Edward Wilson over mieren. Hoe mieren al miljoenen jaren landbouw en veeteelt bedrijven, honing maken en opleidingssystemen en legers hebben. Een rechtssysteem is (gelukkig) niet aangetroffen.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
Een muze. De muze van de tragedie zou wel passend zijn.
