Mr. van de week is Bram Scholten, werkzaam bij De Nederlandsche Bank. Hij publiceerde het boek ‘Juridische aspecten van contant geld’, verschenen als deel 10 in de Financieel Juridische Reeks.
Hoe kwam u op het idee voor dit boek?
Met de introductie van de euro is ook ten aanzien van contant geld Europese wet- en regelgeving een grote rol gaan spelen. Die rol kreeg tot nu toe weinig aandacht. Bovendien roept de verschuiving van contant naar elektronisch betalen nieuwe vragen op. Met name over de positie van contant geld als wettig betaalmiddel. Ook dit komt in de literatuur nauwelijks aan de orde. Vanuit mijn werk bij DNB zag ik een behoefte aan een boek als dit.
Contant geld voelt voor velen nog steeds als het meest ‘echte’ geld. Houdt u ook zo van het gerinkel van munten en het geknisper van bankbiljetten?
Nee, met rinkelen en knisperen heb ik niet zoveel. Maar u heeft helemaal gelijk dat voor veel mensen contant geld inderdaad nog steeds het meest echte geld is. Het maatschappelijk gewicht daarvan moeten we niet onderschatten. En door mijn werk ben ik ook gaan begrijpen dat contant geld voor veel mensen als betaalmiddel nog steeds een onmisbare rol vervult. Met minstens één debit- en één credit card op zak vergeten wij dat vaak.
U behandelt een aantal vragen zoals: ‘Mag een gemeentehuis contant geld weigeren als iemand zijn paspoort komt aanvragen?’ Wat is het antwoord?
Zo’n eenvoudige vraag is juridisch al best complex. Er zit een formele kant aan. Er moet een besluit zijn dat op de juiste wijze tot stand is gekomen. Dat lijkt vaak niet het geval. Dan is er de vraag hoe het weigeren van contant geld zich verhoudt tot het gegeven dat eurobankbiljetten en –munten wettig betaalmiddel zijn. Dat is mede een vraag van Europees recht. Maar helaas is er nog geen jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie. Naar mijn overtuiging zou de geschetste praktijk best onrechtmatig kunnen zijn. In mijn boek licht ik dat nader toe. Belangrijke overweging is hier in elk geval dat een ieder verplicht is een identiteitsbewijs te hebben en dat niet van iedereen gevergd kan worden dat hij of zij gebruik kan of wil maken van een pinpas.
En mogen restaurants en winkels eisen dat de klant pint?
Het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (het polder-overleg op dit terrein) is hier tegen. Maar ik kan mij wel vinden in de heersende opvatting dat dit in het algemeen niet onrechtmatig is, als dit duidelijk is aangegeven en zolang het om situaties gaat waarin de burger keus heeft om naar een andere aanbieder te gaan die wel contant geld accepteert. Ook hier wordt echter in Europa verschillend over gedacht.
Zal contant geld ooit helemaal verdwijnen?
Zo ooit, dan is dat nog ver weg.
Als u het voor het zeggen had dan?
Wat voorlopig belangrijk is, is dat contant geld goed blijft functioneren als betaalmiddel voor transacties waarbij je direct moet afrekenen. We moeten als maatschappij voorkomen dat we de bruikbaarheid van contant geld ongemerkt laten eroderen, en dan als het ‘point of no return’ gepasseerd is zeggen: hoe kon dit zomaar gebeuren?.
Wat is het hoogtepunt in uw juridische carrière?
De publicatie van dit boek! In ruimere zin was de introductie van de euro in 2002 een hoogtepunt. Die heb ik van zeer nabij meegemaakt en in goede banen helpen leiden.
Wat of wie is in uw juridisch bestaan uw bron van inspiratie?
Mijn vader, van wie ik het juridische denken met de paplepel ingegoten heb gekregen. Verder was het een voorrecht college te lopen en mijn scriptie te kunnen schrijven bij Floris Bakels, tot voor kort vicepresident van de Hoge Raad.
Wat is over u niet bekend, wat wel interessant is?
Dat ik op de top van de Mont Blanc heb gestaan was ook een hoogtepunt!
Welke juridische website raadpleegt u vaak?
Rechtsorde.nl
Welk boek las u het laatst?
‘Hoe komen we heelhuids uit deze hel’, van Janine Jager. Een fascinerend verhaal over de belevenissen van Nederlanders die ten tijde van de revolutie in 1917 in Rusland woonden.
Met wie zou u een gevangeniscel willen delen?
‘Be careful what you wish for!’
