Woensdag 30 augustus verdedigt Schuite aan de Radboud Universiteit zijn dissertatie getiteld De (bijzondere) positie van onteigenings- en nadeelcompensatiedeskundigen. Een juridisch dogmatisch onderzoek naar de inzet en rol van de deskundigen die door de rechter of het bevoegd gezag worden ingeschakeld wegens de schade. Twee jaar geleden vertelde hij Mr. al eens over zijn onderzoek. Anno 2023 blijkt het onderwerp bijzonder actueel: de BBB behaalde in maart 2023 een glansrijke verkiezingszege en werd de grootste in alle provincies (en daarmee ook in de Eerste Kamer). Eén van de punten waarmee de partij naar de kiezer ging was dat er géén boeren zouden worden onteigend.
Unieke rol
Inmiddels zijn bijna alle provinciale akkoorden rond en lijkt de soep minder heet gegeten te worden. Veelal wordt onteigening als laatste redmiddel niet uitgesloten. Mocht het uitdraaien op onteigeningsprocedures, dan komt Schuites boek van pas. De deskundige die in dergelijke procedures wordt ingeschakeld, blijkt namelijk een unieke rol te spelen. “In het normale civiele recht worden deskundigen vaak ingeschakeld om de rechter te voorzien van een stukje expertise waarover de rechter zelf niet beschikt. Bij een onteigening geeft de deskundige daarentegen ook juridisch advies”, vertelt de promovendus.
Nauwelijks wettelijk verankerd
Onteigeningsdeskundigen zitten daardoor eigenlijk “op twee stoelen tegelijk”, nu zij zowel adviseren over taxatietechnische aspecten als over juridische aspecten. “Dat maakt het advies van deze deskundigen behoorlijk invloedrijk, want het advies dient als een soort ‘rompvonnis’ en kan direct overgenomen worden door de rechter.” Des te opmerkelijk is het, meent Schuite, dat hun rol en positie nauwelijks is verankerd in de wet. Een duik in de geschiedenis leert dat sinds 1811 onteigeningsdeskundigen bestaan in Nederland, toen de eerste onteigeningswet van kracht werd. “De wetgever heeft in de tussentijd genoeg kansen gehad om kaders voor onteigeningsdeskundigen te creëren, maar heeft dat eigenlijk nooit gedaan”.
Kwaliteitscontrole
Onteigening is een inherent delicate aangelegenheid en moet daarom objectief en transparant gebeuren, vindt de onderzoeker. Hij doet aanbevelingen om bepaalde aspecten vast te leggen in de wet, zoals kwaliteitscontrole door een vooraf vastgestelde toetsingsmethode. “Dat voorkomt discussies over de schadedeskundige achteraf, en zorgt voor meer vertrouwen in de rol van deze experts.”
