Recent is in kort geding bepaald dat ONVZ bij het berekenen van de tarieven voor 2026, het tarief van 2025 met 23 procent moet verhogen. Zilveren Kruis moet naar aanleiding van een hoger beroep kort geding de tarieven voor 2025 met 29,9 procent verhogen. Dat zijn uitzonderlijk hoge percentages voor procedures over de inkoop van zorg.
In beide procedures ging het om een geschil tussen zorgverzekeraars en aanbieders van voetzorg, waarbij de tarieven voor orthopedische schoenen centraal stonden. Orthopedische schoenen zijn hulpmiddelen die vallen onder het basispakket van de Zorgverzekeringswet. Bij het inkopen van zorg die valt onder het basispakket is het uitgangspunt dat zorgverzekeraars contractsvrijheid hebben. Met andere woorden, het staat zorgverzekeraars vrij om te bepalen bij welke zorgaanbieder zij bepaalde zorg willen inkopen en tegen welke voorwaarden. Die vrijheid is echter niet onbeperkt.
Zorgverzekeraars en zorgaanbieders hebben namelijk een gedeelde verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat de patiënt/basispolisverzekerde aanspraak kan maken op toegankelijke, kwalitatief goede en betaalbare basispakketzorg. Daarnaast dienen zorgverzekeraars tegenover zorgaanbieders die van hen afhankelijk zijn, zich naar redelijkheid en billijkheid te gedragen en bij hun inkoopgedrag voldoende rekening houden met de gerechtvaardigde belangen van de zorgaanbieder. Dit kan met zich brengen dat zorgverzekeraars onder omstandigheden een plicht hebben die inhoudt dat zij niet categorisch mogen weigeren om de tarieven te indexeren (STAR-arrest).
Gelet hierop was een van de belangrijkste voorvragen in de procedures of sprake is van afhankelijkheid. In beide procedures wordt die vraag bevestigend beantwoord. Voetzorgaanbieders zijn in feite gedwongen om met zorgverzekeraars te contracteren, onder andere aangezien verwijzers en keten-/samenwerkingspartners niet willen samenwerken met niet-gecontracteerde zorgaanbieders.
Vervolgens komt de vraag aan de orde of zorgverzekeraars de tarieven (meer) moeten indexeren. De indexatieplicht uit het STAR-arrest houdt in dat wanneer de zorgaanbieders zijn geconfronteerd en nog geconfronteerd zullen worden met onontkoombare prijsstijgingen en de niet-geïndexeerde tarieven geen ruimte bieden om dit op te vangen, terwijl de zorgverzekeraar geïndexeerde macrokaders Zvw ter beschikking gesteld krijgt en zijn premies kan verhogen, de zorgverzekeraar niet categorisch kan weigeren om tarieven uit een bepaald jaar voor de daaropvolgende jaren te indexeren. Het macrokader Zvw is de financiële ruimte die zorgverzekeraars hebben om per sector zorg in te kopen.
In deze procedures is de conclusie dat de betrokken zorgverzekeraars de tarieven niet voldoende hebben geïndexeerd. In de ONVZ-procedure legt de voorzieningenrechter het STAR-arrest zo uit dat het er niet alleen om gaat of er is geïndexeerd, maar ook of er voldoende is geïndexeerd. Het hof overweegt ten aanzien hiervan dat het bij de indexatieplicht niet alleen gaat om het indexeren van tarieven, maar dat ook de weigering om correct te indexeren een schending van deze plicht kan opleveren.
Al met al een mooie overwinning voor de zorgaanbieders. Ook voor andere zorgsectoren zijn deze uitspraken relevant. Binnen andere zorgsectoren zijn zorgaanbieders immers ook afhankelijk van de (contracten met de) zorgverzekeraars en zijn de kosten de afgelopen jaren enorm gestegen.
