We weten het al veel langer: er is een tekort aan rechters. In Gelderland is het nu zelfs zo nijpend dat de gaten simpelweg niet meer kunnen worden opgevuld. Het OM Oost-Nederland heeft daarom moeten ingrijpen. Naast de sepots, waarbij zaken niet voor de rechter worden gebracht, wordt een aantal zaken afgedaan met een OM-strafbeschikking.
Politierechter
Het betreffen 1500 eenvoudige misdrijven (diefstal, verkeerszaken, hennepbezit) waarop maximaal één jaar gevangenisstraf staat, maar die al meer dan anderhalf jaar liggen te wachten op behandeling door de politierechter. Op allerlei manieren is geprobeerd de achterstanden weg te werken, maar nu lukt dat niet meer. OM en de Gelderse rechtbank hebben besloten samen naar buiten te komen met de pijnlijke beslissing.
Drastische maatregelen
“Wij hebben ons maximaal ingespannen om oudere zaken af te handelen, maar de voorraden blijven oplopen. We zijn nu op het punt gekomen dat er drastische maatregelen nodig zijn”, zegt hoofdofficier Marthyne Kunst van het OM Oost-Nederland.
Rémy van Leest, de Gelderse rechtbankpresident: “De rechtbank kampt al geruime tijd met een tekort aan rechters.” Al jaren. Strafzaken maken zo’n twintig procent uit van het werk bij de rechtbank Gelderland, waardoor ook andere werkzaamheden eronder lijden. “Onze rechters zijn ook nodig om andere zaken te behandelen zodat mensen verder kunnen met hun leven, zoals echtscheidingen, ondertoezichtstellingen en arbeidsconflicten.”
Landelijk
Wat betekent dit alles voor de rest van het land? Overal zijn de gerechten immers onderbezet. Henk Naves, voorzitter van de Rechtspraak: “Ook in de rest van het land zijn er personeelstekorten. Hoewel de optie uiteraard is onderzocht, bleek het daarom niet mogelijk om de Gelderse zaken op andere plekken in het land te behandelen.” Hij benoemt dat onder meer de coronaperikelen van invloed zijn geweest op de grote vertraging die overal is opgetreden. “Een opeenstapeling van factoren.” Voorlopig zijn er geen aanwijzingen dat men elders in het land klaarzit om zaken weg te strepen. “Dit is een unieke situatie: grote aantallen sepots zijn in de rest van het land niet aan de orde,” aldus Naves en Rinus Otte (procureur-generaal OM).
Impasse
De situatie laat zich niet zo een-twee-drie oplossen. Een blik rechters opentrekken gaat vanzelfsprekend niet. Er zijn weliswaar meer financiële middelen en sinds kort worden extra rechters opgeleid (van 80 naar 130 per jaar), maar die opleiding neemt jaren in beslag.
Op dit moment is het een impasse, ziet ook Geert van Rhee van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak. “Rechters en officieren doen dit met pijn in het professionele hart”, schrijft de NVvR-directeur op LinkedIn. “De veel te hoge werkbelasting en werkdruk dwingen er echter toe. Jarenlange onderfinanciering en overbelasting: de rek is er simpelweg uit. Goed dat OM en de rechtbank helder en open zijn over de redenen waarom ze tot dit besluit gekomen zijn, maar ontzettend pijnlijk dat dit nodig is.” In mei van dit jaar luidde de NVvR al de noodklok, met een appel op de Rechtspraak om iets te doen aan het structurele overwerk dat van rechters wordt gevergd.
