Menig jurist houdt ervan om ook buiten het werk de pen ter hand te nemen en niet zelden rolt daar een boek uit. Dat is al jaren zo, maar dit voorjaar kregen we ter redactie wel heel veel mails van uitgeverijen over boeken die door juristen zijn geschreven. Veel te veel om te laten recenseren in Mr., maar nu de zomervakantie voor de deur staat tippen we u graag een aantal van die boeken.
Pietje Bell en de rechtsstaat
Wie in de hangmat of op het strand het vakmatige nog niet helemaal wil loslaten en zich graag nader verdiept in de rechtsstaat − een van de hot items van het afgelopen jaar − kan terecht bij Ybo Buruma. Op de dag van zijn afscheid als raadsheer van de Hoge Raad verscheen De onvoltooide rechtsstaat (Uitgeverij Prometheus). Het boek is geïllustreerd met foto’s en afbeeldingen van pamfletten en schilderijen, van onder andere Picasso en Marlene Dumas. Buruma beschrijft hoe de Nederlandse rechtsstaat vanaf de negentiende eeuw geleidelijk aan is ontstaan en zich steeds aanpast aan de tijdgeest. Die schetst hij aan de hand van zes bekende kinderboeken, zoals Pietje Bell, Swiebertje en Pluk van de Petteflet. Zelf noemt Buruma zijn boek in de inleiding dan ook “geen
gewoon juridisch boek” (al is het wel voorzien van een fors notenapparaat).
Voor rechtsstaatgeïnteresseerden is er ook Als de rechtsstaat faalt (Ambo|Anthos Uitgevers) van Geert-Jan Knoops, die ook weleens legal thrillers uit zijn pen laat vloeien. De strafrechtadvocaat/hoogleraar gaat in op de gevolgen voor burgers als de rechtsstaat niet goed functioneert. Knoops doet dat aan de hand van nationale en internationale voorbeelden, en put daarvoor ook uit zijn eigen praktijk.
Het Amerikaanse Hooggerechtshof is onderwerp van (On)grondwettelijk (Thomas Rap), geschreven door jurist en Amerikakenner Kenneth Manusama. Hij geeft uitleg over de cruciale rol die het hof heeft als laatste instantie van constitutionele toetsing, en de invloed van het hof op het Amerikaanse recht én op de politiek.
Aftandse Peugeot
Het advocatenleven is een bron van inspiratie; er verschenen de nodige boeken over. Zoals David’s Cadillac (Uitgeverij Edicola) van Roberto Pennino (Dankers & Pennino Advocaten). Na een aantal titels over voetbal (waarover hij eerder als Mr. van de week vertelde), komt hij nu met een verzameling anekdotes uit het advocatenbestaan. Pennino spaart zich zichzelf daarbij niet. Zo beschrijft hij hoe hij als jonge advocaat eens bijna door een rechter uit de rechtszaal werd gegooid, en hoe hij met zijn aftandse Peugeot op de “gloednieuwe, glimmende, custom made” Cadillac van kantoorgenoot David Moszkowicz botste. Die gelukkig nadat Pennino een nachtje in spanning had gezeten met een sportieve oplossing kwam.
Voormalig advocaat Oscar Hammerstein bracht Geachte confrère. Beter geschrapt dan vermoord (Uitgeverij Bertram + de Leeuw) uit. Hij was een tijdje advocaat van kroongetuige Nabil B. en beschrijft zijn ervaringen met de tuchtrechtspraak en met het Marengo-proces.
Advocatenroman
De advocatuur kan ook tot fictie leiden en stof voor een roman vormen. Dat laat oud-advocaat en oud-directeur van juristenrecruitmentbureau Le Tableau Christ’l Dullaert zien met het eind juni verschenen Zo ver van de Zuidas. Ze borduurt hierin voort op haar eerdere boek Zondeval aan de Zuidas (2021), maar de nieuwe titel kan los gelezen worden. Hoofdpersoon is een advocaat die niet meer op de Zuidas werkt, maar als eenpitter aan een Amsterdamse gracht is begonnen. Dat bevalt niet helemaal, ze mist de zaken voor grote cliënten. De relatie met haar vriend, die is gevraagd als deken van de Amsterdamse Orde, loopt ook al niet zo lekker. In het verhaal is overigens ook een rolletje weggelegd voor de fotograaf van Mr. Die maakt op een borrel een foto van de hoofdpersoon met een oude liefde. Als haar vriend een paar hoofdstukken verder de nieuwe Mr. uit de brievenbus plukt en die foto ziet is hij not amused: de twee staan wel erg dicht bij elkaar…
Confronterende strafzaken
Ook buitenlandse juristen houden van schrijven, blijkt uit de debuutroman van Elisa Hoven, hoogleraar strafrecht aan de universiteit van Leipzig en rechter bij het Saksische Constitutioneel Hof. In Een duister moment (Thomas Rap) wordt een bevlogen strafrechtadvocaat gevolgd tijdens negen confronterende strafzaken: van verkrachting tot moord, van fraude tot mishandeling. Terwijl ze zich vastbijt in haar werk, worden haar eigen grenzen opgerekt en wordt ze geconfronteerd met haar verleden. Hoven laat zien dat recht en rechtvaardigheid niet altijd hetzelfde zijn en dat ieder mens altijd méér is dan zijn daden.
Thriller
Voor wie op zoek is naar iets spannends kan Vandaag is geen dag voor verraad (Ambo|Anthos Uitgevers) een goede keuze zijn. Het is geschreven door Robert Pollack, pseudoniem van oud-advocaat Rob Polak (De Brauw Blackstone Westbroek). Sinds hij zijn toga aan de wilgen heeft gehangen, is hij aan het schrijven. Zijn debuut De Taak leverde hem in 2019 meteen een nominatie voor de Gouden Strop op. Pollacks nieuwe boek is een politieke thriller over een gewelddadige staatsgreep door een coalitie van extreemlinks en extreemrechts. Een van de hoofdpersonen is een Zuidas-advocaat die, herstellend van een darmoperatie, de gebeurtenissen vanuit een ziekenhuis volgt. In het juninummer van Mr. noemde recensent Erik Verweij het boek een aanrader voor “iedereen die enthousiast wordt van nadenken over onze democratie”. Bovendien vond hij het een verademing dat dit nou eens een boek is dat niet volstaat met fouten in juridische terminologie. Integendeel: alles klopt.
Biodivers tuinieren
Iets heel anders is Natuur in je tuin (Uitgeverij Fjord) van Annetje Ottow, over het vergroten van de biodiversiteit in tuinen en op balkons. Ottow, voorzitter van het college van bestuur van de Universiteit Leiden en hoogleraar economisch publiekrecht, vertelde onlangs als Mr. van de week over haar boek. Toen ze haar eigen tamelijk klassieke tuin omgooide, deed ze daarvan verslag op Instagram (“dat is de docent in mij”). Het leidde vervolgens tot een enthousiasmerend boek, verlucht met tal van foto’s. Hortensia’s en tegels eruit, klimplanten tegen de schutting, paardenbloemen koesteren en rommelhoekjes maken: Ottow komt met tal van tips hoe je je tuin biodiverser en daarmee duurzamer kunt maken. En eindigt met een paar recepten: voor kruidenolie, paardenbloemen’honing’ en verschillende soorten jam, allemaal te bereiden met oogst uit eigen tuin.
Poëzie
De meeste juristen houden het bij proza. Zo niet Hanneke van Eijken. De hoogleraar Rechtsstaat en democratie (Universiteit Utrecht) dicht al sinds haar elfde, vertelde ze ooit in Mr. Haar eerste bundel kwam uit in 2013. Van Eijken heeft verschillende poëzieprijzen gewonnen, twee van haar gedichten zijn op Utrechtse muren geschilderd en ze doceert ook graag over poëzie. Zo laat ze studenten in de minor Taal, recht & cultuur gedichten analyseren en bespreekt ze als onderdeel van de SSR-cursus Recht, taal en literatuur met rechters poëzie over het recht (denk aan Ingrid Jonker en Esther Naomi Perquin). Afgelopen mei verscheen Van Eijkens vierde dichtbundel: Hazenklop (Uitgeverij Van Oorschot), waarin ze de begrippen tijd, ruimte en het horen bij een kudde verkent. In enkele gedichten raakt Van Eijken − die eerder eens dichtte naar aanleiding van een arrest van Hoge Raad − aan recht en rechtvaardigheid.
Pageturner voor kinderen
Meerdere juristen schrijven kinderboeken. Raadsheer Evelien Mentink (gerechtshof Den Haag) debuteerde eind juni met De Meedogenloze Detectives (Uitgeverij Blauw Gras), bedoeld voor kinderen vanaf tien jaar. In deze pageturner gaan twee buurkinderen op zoek naar de dader van een tijdens een straatfeest gepleegde moord. Zou de dakloze man die af en toe in hun oude boomhut overnacht, en met wie ze bevriend zijn geraakt, het hebben gedaan? Belangrijk thema in het boek is vechten tegen vooroordelen, vertelde Mentink in het radioprogramma De Taalstaat, “en dat is iets wat je als rechter ook doet.”
Mentink droomde al lang van het schrijven van een boek. Ze volgde verschillende cursussen (onder andere van Bibi Dumon Tak) en nam een paar maanden vrij om te schrijven. Inmiddels is ze bezig met een vervolg op haar debuut.
Innerlijke drang
Advocaat Roland Mans (Corten De Geer Advocaten) schrijft al langer kinderboeken. Hij is inmiddels aan zijn zesde toe: Mijn vader gaf me Loetje (Uitgeverij Ezo Wolf), geïllustreerd door Margot Holtman. Het verhaal, bedoeld voor 8+, gaat over een jongen die een jong kauwtje van zijn vader krijgt en dat opvoedt. Maar op een gegeven moment slaat het noodlot toe, in de vorm van een boze duivenmelkende buurman die Loetje maar lastig vindt en een jachtgeweer heeft…
Zes jaar geleden vertelde Mans in de Mr.-rubriek ‘De andere kant’ dat hij “vooral uit een soort innerlijke drang” schrijft. “Het is heerlijk als je een goed idee hebt, als je fantasie met je op de loop gaat. Het werkt ook meditatief, ik kan er helemaal van in een flow raken. Met een processtuk heb ik dat trouwens ook wel hoor.”
Overigens schreef Mans afgelopen najaar ook een boek voor volwassenen: in Alleen blaffen als je kan bijten (Ezo Wolf) komen achtentachtig aforismen uit de advocatuur voorbij. Zoals ‘Schikken is voor bloemisten’, ‘Het gaat cliënt om de knikkers, niet om het spel’ en ‘Een advocaat mist weleens de trein, maar nooit een termijn’.
Voor elk wat wils
Kortom: keuze genoeg voor wie tijdens zijn vakantie iets wil lezen dat door een collega-jurist is geschreven. Dat zij over zeer diverse onderwerpen publiceren maakt dat er voor iedereen wel wat te vinden moet zijn om de zomer mee door te komen. En zo niet: wat let u om zelf aan het schrijven te gaan en te kijken wat dat oplevert? Wie weet ligt het resultaat volgende zomer in de winkel.
