Oude kranten

Delen:

Terug van weer eens een maand les geven in Suriname wachtten stapels oude kranten, op de kringloop van de papierbak en een enkele keer toch nog een laatste vluchtige blik op dingen die allang voorbij zijn. Of niet.

“Frauderen is veel te makkelijk” citeerde NRC Handelsblad van 27 juni jl. Curator Frits Kemp uitte zijn verbazing over het gemak waarmee gewoonte- en andere oplichters wegkomen:

Faillissementsfraude is zó eenvoudig, dat het in vijf zinnen is uit te leggen. Je richt een bedrijf op. Je bestelt computers op krediet. Die verkoop je. Het geld is voor jou. Het bedrijf laat je failliet gaan. Grote kans dat je er mee weg komt. … Beroepsfraudeurs hebben een pakkans van 2 procent.

Die pakkans komt aardig overeen met de pakkans voor misdrijven in Nederland in in het algemeen. Dat lijkt dan wel weer eerlijk. Kemp kwam met nog meer kunstjes tegen onschuldige crediteuren. Kiesheidshalve worden die hier niet nog eens vermeld. Het zou de mensen maar op ideeën kunnen brengen, terwijl het al erg genoeg is:

We verwachten dat dit jaar 5 à 6 miljard verdwijnt aan faillissementsfraude. Het zijn de schulden die de bedrijven achterlaten. In de huidige crisis is dat ontoelaatbaar.

Wijze woorden natuurlijk. Hoeveel moest er ook alweer worden bezuinigd? En waarop? Toch wordt er niets aan gedaan:

Ministers zeggen al zó lang dat er iets aan faillissementsfraude gaat gebeuren, dat ik daar niet meer in geloof. … de politie wordt opgeleid voor zaken met bloed, niet met debet en credit.

Terwijl dit kabinet de bestrijding van vermogenscriminaliteit ook bij kleinere fraudebedragen toch hoog in het vaandel heeft staan, zelfs als dat doden en gewonden kost. Teeven verdedigde immers gemotoriseerde achtervolging van benzinedieven ook als daarbij onschuldige slachtoffers vallen. “De politie wordt opgeleid voor zaken met bloed …”

Dat moet natuurlijk betekenen dat politie en justitie zich in de eerste plaats bezighouden met bescherming van leven en lichamelijk welzijn, tegen moord, doodslag en mishandeling. Dan pas komt de rest, waaronder faillissementsfraude en benzinediefstal. Kemp lijkt dat anders te zien:

Wie door het rood fietst, krijgt een boete van 80 euro. Maar als je zegt dat je fiets is gestolen, wordt het geen zaak. Fietsendiefstal wordt altijd geseponeerd, omdat er niet genoeg politiemensen zijn om zich er over te buigen. Weg zaak, weg boete. Fraudeurs weten dat.

Toch is het redelijk om fietsen door rood licht eerder aan te pakken dan fietsendiefstal en faillissementsfraude. Door rood rijden kost immers doden en gewonden. Diefstal en andere vermogenscriminaliteit leidt in het algemeen niet tot aantasting van lichamelijke integriteit, daargelaten een enkele hartaanval van gedupeerden.

Bescherming van leven en lichamelijk welzijn is niet alleen een taak van politie en justitie. Een overheid die burgers wil behoeden voor dodelijk en ander letsel moet uitrekenen hoe schaarse middelen het beste kunnen worden besteed. Bijvoorbeeld: meer agenten bij het verkeerslicht of meer geld naar betere ziekenzorg? Makkelijk uit te rekenen is dat niet altijd en zover is het dan ook nog niet.

Toch blijft het beginsel dat bescherming van leven en lichaam belangrijk is dan bestrijding en bestraffing van fraude. Dit geldt ook voor bescherming van andere grondrechten. Toch kan niet alles daarvoor wijken. Zo zou een verbod van individueel gemotoriseerd verkeer veel doden en gewonden schelen. Haalbaar lijkt het niet. Een werkelijk veilige maatschappij zou onleefbaar zijn. Leven en samenleven kost nu eenmaal doden en gewonden.

Maar het kan beter. Beccaria leerde al dat strafrechtspleging niets anders is dan openbaar bestuur met andere middelen, gericht op publiek welzijn. Misschien is die strafrechtspleging dan toch minder belangrijk dan wel eens wordt gevoeld. Maar ja, er moet worden afgerekend, in ieder geval met benzinedieven.

Het kan anders, van eerst betalen en dan tanken tot en met tamelijk goedkope manieren om faillissements- en andere fraude de kop in te drukken. Kemps aanbevelingen zijn ook al bij Beccaria te vinden: maak zo veel mogelijk gegevens van ondernemingen openbaar, dan kan iedereen weten met wie zaken wordt gedaan. Met deze en andere goede ideeën doet Kemp mee aan “Eén overheid”, een werkgroep van politiemensen, ambtenaren, geleerden en advocaten gericht op simpele oplossingen om stelselmatige fraude te bemoeilijken.

Eigenlijk zijn wij allemaal één overheid, met één kerntaak: bescherming van ieders leven en welzijn. Houdt dat op bij staatsgrenzen? Of bij Europa, tenminste op papier? Terug naar Suriname en de Nederlandse staatsschuld aan en voor de slavernij. Ter plaatse leeft die kwestie niet sterk. Wie er over begint krijgt eigenlijk alleen meewarige reacties, in de trant van: tja, dat had natuurlijk nooit mogen gebeuren, maar nu zijn die Nederlanders te laat en trouwens we kunnen het zo langzamerhand zelf wel.

Toch blijft iets knagen. Levenskansen zijn nu eenmaal ten dele erfelijk en dat geldt ook voor kindskinderen van gedupeerden, hoe moeilijk het ook is om de overgebleven schade vast te stellen. Dan toch maar afrekenen? Het minste dat zou kunnen gebeuren is herstel van de samenwerking met Suriname, al was het maar uit solidariteit.

Ook dat kost geld, ten koste van andere goede doelen van openbaar bestuur. Dan kan het rijke Westen nog beter iets doen aan drinkwater in Afrika. Dat zou pas doden en gewonden schelen. Nog verder doorgedacht: moeten wij meer van onze welvaart opgeven om arme levens elders te redden? Voorkomen is toch beter dan genezen?

Moeten we dan nog wel betalen voor slavernij en andere historische misstanden, als hetzelfde geld zo veel beter kan worden besteed aan verbetering van levensomstandigheden nu? Allemaal oud nieuws, die schaden, fragmenten uit voorbije mensenlevens als vergeelde krantenknipsels gedoemd te vergaan, en dat terwijl er nog zo veel is te doen. Of niet?

Wie echt gaat nadenken over menselijke prioriteiten gaat het snel duizelen. Wat een kaleidoscopie van waarden en normen, vooraf en achteraf, van eerlijke verdeling tot eerlijke afrekening in zoveel variëteiten en alle kosten daarvan te bestrijden uit beperkte geld- en andere middelen. Toch is alles een kwestie van prioriteit, proportionaliteit en subsidiariteit. Bestrijding van faillissementsfraude, benzinediefstal en andere misstanden hoeft helemaal niet zo veel te kosten. Dan blijven genoeg geld en middelen over voor werkelijk belangrijke dingen: voor mensen. Nu.

PS Die slavernij komt terug, want die gewoon zo laten dat zit toch niet helemaal lekker.

Delen:

Het belangrijkste nieuws wekelijks in uw inbox?

Abonneer u op de Mr. nieuwsbrief: elke dinsdag rond de lunch een update van het nieuws van de afgelopen week, de laatste loopbaanwijzigingen en de recentste vacatures. Meld u direct aan en ontvang elke dinsdag de Mr. nieuwsbrief.

Meest gelezen berichten

Van onze kennispartners

Juridische vacatures

Scroll naar boven