Vorige week schreef ik hier over congruentie tussen onderwerp en werkwoord. Ik schreef argeloos: “…het Engels heeft maar twee verbuigingen van werkwoorden, namelijk mét een -s voor de derde persoon enkelvoud (he, she, it workS) en helemaal niks voor alle andere personen (I, you, we, they work) terwijl het Nederlands er drie heeft (geen, een -t, of -en).”
Prompt kwamen twee lezers met de opmerking hoe dat dan zit in bijvoorbeeld: I recommend that she contact (en dus niét: contactS) your agent of ook: I suggest that your client pay (en dus niét: payS) immediately. En daar hadden ze groot gelijk in. Alleen… we hebben het in deze gevallen over de zogenaamde Subjunctive (in het Nederlands: de conjunctief of ‘aanvoegende wijs’).
De Subjunctive is een werkwoordsvorm die een wens, aanbeveling, toegeving, aanwijzing, suggestie of aansporing uitdrukt. In hedendaags Nederlands is het gebruik ervan goeddeels verdwenen. Bij ons blijft het conjunctiefgebruik beperkt tot vaste uitdrukkingen (zoals: ‘het ware beter als’, ‘kome wat komt’, ‘koste wat het kost’, ‘zo waarlijk helpe mij God’ en ‘leve de koning!’).
Hoewel steeds minder gebruikt, is de Subjunctive in het Engels nog springlevend. En omdat aanbevelen, adviseren en voorstellen nu precies datgene is wat juristen bovenmatig veel doen, is de Subjunctive met name in het Legal English een vaak voorkomende stijlvorm. Je kan de Subjunctive gebruiken ná werkwoorden als: to advise (that), to ask (that), to command (that), to demand (that), to desire (that), to insist (that), to propose (that), to recommend (that), to request (that), to suggest (that) en to urge (that) of anders in de buurt van daarvan afgeleide uitdrukkingen, zoals It is crucial (that), It is desirable (that), It is essential (that), It is imperative (that), It is important (that), It is recommended (that) en It is urgent (that).
Met de Subjunctive gebruik je een ongebruikelijke werkwoordsvorm om de aandacht te vestigen op iets buitengewoons. Je gebruikt een onverwachte werkwoordsvorm, die onjuist is in normaal gebruik, om de aandacht te vestigen op het feit dat je iets ongewoons zegt. Het gaat over mogelijkheden, verlangens, veronderstelde dingen, vaak in strijd met de feiten. Je kan de Subjunctive gebruiken om verlangen te suggereren. We zien dit vaak in bijvoorbeeld inleidingen van een (Engelstalig) pleidooi als de advocaat stelt dat de gedaagde de rechtbank verzoekt zijn motie tot verwerping toe te wijzen: Defendant requests that this court grant her motion to dismiss. In dit geval zouden we bij een derde persoon – deze rechtbank – een werkwoord hebben dat eindigt op s (grantS). Deze zin is echter met de Subjunctive geschreven en drukt een verlangen uit.
Ook kan de Subjunctive worden gebruikt om een mogelijkheid, twijfel of een voorwaarde uit te drukken. Als je een alternatief moet argumenteren, kan je Subjunctive gebruiken om op subtiele wijze aan te geven dat je twijfelt over een standpunt. Stel dat je zojuist een deel van een argument hebt afgerond maar toch moet je het alternatief aanpakken. Op een gegeven moment zou je kunnen zeggen/schrijven: If the Court were to hold for Defendant,there would be no justice for injured plaintiffs. Je ziet de Subjunctive hier aan het werk omdat het vervoegde werkwoord to be niet past bij het onderwerp the Court. Door de Subjunctive te gebruiken, kan je twijfel tonen dat de rechtbank in feite voor de andere kant zal gaan. Het is subtiel, maar het kan effectief zijn.
Móét je dan altijd die Subjunctive gebruiken als je bovengenoemde werkwoorden (van advise t/m urge) gebruikt? Nee, dat hoeft natuurlijk niet. Je kan die Subjunctive prima vervangen met een -ing vorm van het werkwoord: I recommend paying…, of gebruik de twee persoon: you: I recommend that you pay your client. Schrijf echter NOOIT: I recommend/suggest (etc) you to follow your lawyer’s advice. Dat is pure, oversneden Dunglish en een directe vertaling van het Nederlandse: ‘Ik raad u aan het advies van uw advocaat TE volgen’. Gebruik in die gevallen altijd: that, dus I recommend that…
En ja, het al dan niet gebruiken van de Subjunctive is natuurlijk aan de schrijver. Ken Adams geeft in een van z’n blogs over Contract English de volgende voorbeelden: 1) If the Borrower be in default… 2) It is a condition that the Buyer have received… 3) If X requires that Y pay the purchase price in dollars… 4) The Company recommends that X retain a lawyer. Allemaal terechte (en correcte) Subjunctives. Toch zegt hij dat 1) en 2) eigenlijk beter gewoon is en has kan zijn omdat een be en have wel érg archaïsch overkomen. 3) en 4) echter, drukken duidelijk respelijk een vereiste en een aanbeveling uit; iets dat door het gebruik van de Subjunctive nog eens extra wordt benadrukt.
Meer over de Subjunctive? Ga naar Correctness 3 of naar Correctness 17.
