Rechtzoekenden moeten altijd vertrouwelijk kunnen spreken met hun advocaat. Daarom moeten telefoongesprekken tussen cliënten en advocaten geheim blijven. Met de politie en de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI) zijn daarover al afspraken gemaakt: daar worden geheimhoudernummers van advocaten automatisch herkend en niet afgeluisterd. Daarvoor geeft de NOvA de geregistreerde geheimhoudernummers – zonder andere gegevens – elke nacht door aan de Nationale Politie en de DJI.
Nationale veiligheid
Nu komt daar de nummerherkenning door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) en Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) bij. Voor het inzetten van bijzondere bevoegdheden door de AIVD, zoals afluisteren, gelden strenge regels. Die voorwaarden zijn nog strenger als de AIVD een bijzondere bevoegdheid wil inzetten tegen een advocaat. Krijgt de AIVD daarmee zicht op de inhoud van vertrouwelijke communicatie, dan moet de AIVD de inzet van die bevoegdheid voorleggen aan de rechtbank Den Haag. Deze bepaalt of de dreiging voor de nationale veiligheid zo ernstig is dat het gerechtvaardigd is dat de AIVD deze bijzondere bevoegdheid tegen een advocaat inzet. Dat kan zijn bij een terroristische dreiging, de dreiging van een cyberaanval of het lekken van staatsgeheimen. De toestemming van de rechter is dan voor vier weken geldig en zal daarna vervallen. Het kan ook zijn dat de AIVD iemand afluistert die tijdens het onderzoek een gesprek voert met zijn advocaat. Dan mogen speciaal daartoe aangewezen medewerkers (audiobewerkers) het gesprek beluisteren. Als dit gesprek niet noodzakelijk is voor het onderzoek, wordt het direct vernietigd.
Aan de voorkant
In het nu ondertekende convenant zijn daarover nadere afspraken gemaakt. Het convenant werd getekend door Jeroen Soeteman (NOvA), Sebastian Reyn (MIVD) en Simone Smit (AIVD). Binnen deze afspraken kunnen de inlichtingendiensten met het systeem van nummerherkenning ’aan de voorkant’ nog sneller signaleren dat een gesprek tussen een cliënt en diens advocaat wordt opgevangen. In dat geval moeten deze opgenomen geheimhoudergesprekken binnen veertien dagen worden uitgeluisterd. Is de verwerking van deze gegevens niet noodzakelijk, dan worden ze automatisch vernietigd. Daarmee is de wettelijke bewaartermijn van een jaar teruggebracht naar twee weken. Als verwerking van gegevens wel noodzakelijk wordt geacht, dienen de inlichtingen- en veiligheidsdiensten onmiddellijk om rechterlijke toestemming te verzoeken.
Regelgeving
De implementatie van het systeem van nummerherkenning vindt de komende maanden plaats. Vorig jaar september heeft het college van afgevaardigden hiervoor al regelgeving vastgesteld. Voor een goed werkend systeem van nummerherkenning (ook bij de politie en DJI) is het van belang dat altijd actuele en juiste geheimhoudernummers geregistreerd zijn. Advocaten zijn zelf verantwoordelijk om hun vaste en mobiele geheimhoudernummers op te geven en bij te houden in Mijn Orde.
