De taal die we spreken, bepaalt hoe we de wereld zien. (De) Brexit is hier een goed voorbeeld van. Hoe de Britten de EU zien en hoe ze uit de EU proberen te komen: het wordt allemaal duidelijker als je hun taal beter begrijpt. Over Brexit en grammatica gaat de nieuwste Branch Out Legal English Blog.
Ik begrijp helemaal niks meer van de Brexit”, hoor ik vaak. Maar als we wat meer aandacht hadden geschonken aan experimenten in de socio– of psycholinguïstiek, dan hadden we het wat beter begrepen.
Het idee dat de taal die we gebruiken de wereld om ons heen schept, is natuurlijk altijd duidelijk geweest; lees daar alleen maar Genesis 1. voor: “En God zeide: Daar zij licht! en daar werd licht”, en zo werd met alleen wat woorden de hele wereld neergezet. (Of lees, ipv. de Bijbel, What’s in a language? 19).
Onderzoek van de laatste 15 jaar wijst echter uit dat het lang niet alleen bij woorden blijft, maar dat de hele grammatica van een taal meedoet aan de vorming van een wereldbeeld. Of, met andere woorden: de taal zélf geeft je concepten van bijv. tijd en doel. En: andere talen, andere concepten.
Goed, grammatica en Brexit (of: dé Brexit, zoals Nederlanders het met een lidwoord aangeven). Het Engels heeft twee in het oog vallende grammaticale eigenaardigheden: de Present Perfect (bijv. I have worked in Utrecht) en de Present Continuous (I am working in Utrecht).
Rond Brexit heeft altijd een vroeger-was-alles-beter-sfeertje gehangen. Wat is er dan mooier dat de taal Engels middels de Present Perfect een prima mogelijkheid heeft om dat uit te dragen? Je gebruikt de Present Perfect namelijk als je duidelijk wil maken dat een gebeurtenis in het verleden nog steeds belangrijk is voor het heden. Zo loop je nog steeds in het gips als je I have broken my leg zegt, en spring je al weer fris en fruitig rond als je I broke my leg zegt. (Lees deze blog voor meer voorbeelden). De Present Perfect geeft een idee van een betekenisvol verleden.
Het maakt dus nogal wat uit als je The UK has been a great nation zegt, of The UK was a great nation. Let er maar eens op: de Brexiteers zijn enthousiaste Present Perfect-gebruikers. En wat meer zij: de Remainers zijn niet voor niets vaak mensen die enige kennis van andere talen dan het Engels hebben, en dus veel vaker in aanraking gekomen zijn met andere concepten van tijd. Of liever gezegd: de grammaticale mogelijkheid om zo’n concept uit te drukken. En is het toeval dat Amerikanen veel minder vaak die Present Perfect gebruiken dan de Britten? Did you have breakfast this morning (AmEngels)? en Have you had breakfast this morning (BrEngels)?
Onderzoek van o.a. Athanasopoulos en Bylund toont aan dat taalverschillen psycho-fysieke gevolgen hebben voor de hersenen: ze wijzigen de manier waarop een en dezelfde persoon het verloop van de tijd ervaart, afhankelijk van de taalcontext waarin hij actief is (lees hier meer).
Maar waarom duren Brexit-onderhandelingen zo lang? In een ander onderzoek van dezelfde Athanasopoulos (mooi samengevat in How the language you speak changes your view of the world) laat hij Duits- en Engelstaligen een aantal korte videoclips zien van (bijv.) een wandelende vrouw. Hij vraagt zijn proefpersonen om te beschrijven wat ze zien. Wanneer je zo’n scène aan een ééntalige Duitse spreker geeft, zullen ze niet alleen de actie beschrijven, maar ook het doel van de actie. Ze hebben dus de neiging hebben om te zeggen: “Een vrouw loopt naar haar auto”. Engelse ééntalige sprekers beschrijven de clip als “Een vrouw loopt” of “een man fietst”, zonder het doel van de actie te noemen.
Het door Duitse sprekers veronderstelde wereldbeeld is ‘holistisch’ – ze kijken meestal naar het evenement als geheel – terwijl Engelstaligen de neiging hebben om in te zoomen op het evenement en zich alleen op de actie concentreren. Engels vereist van zijn sprekers dat ze lopende gebeurtenissen grammaticaal markeren, door verplicht de –ing vorm, de Present Continuous, toe te passen.
Ik wil hier natuurlijk niet zeggen dat de Britten “onderhandelen om het onderhandelen” en het einddoel (uit de EU stappen) niet belangrijk vinden, maar alleen al het bestaan en het grammaticaal ‘verplichte’ gebruik van de Present Continuous werkt dit wél in de hand…
Een andere taal betekent een ander wereldbeeld. A different language, a different mindset.
