“Vaak wordt de jaarrekening gezien als een onderwerp voor de accountant, maar er ligt ook een belangrijke rol voor advocaten en juristen. Niet alleen omdat steeds meer met complexe bedrijfsstructuren wordt gewerkt, maar ook omdat steeds vaker sprake is van tegenstrijdige belangen. Bij een overname wordt bijvoorbeeld regelmatig een earn-outregeling toegepast. De hoogte van de overnameprijs hangt dan af van de winst die het bedrijf in de toekomst maakt. Daarmee wordt de overname gekoppeld aan de jaarrekening die op die manier een politiek instrument wordt, want hoe wordt de winst daarin gepresenteerd? Er kunnen dan persoonlijke belangen van bestuurders spelen om bepaalde posten wel of niet op te nemen. Je komt dan bij de vraag wie er bepaalt wat in de jaarrekening wordt opgenomen. Soms worden medebestuurders en -aandeelhouders helemaal buiten spel gezet bij de totstandkoming van de jaarrekening. Accountants en advocaten weten niet altijd goed hoe ze moeten omgaan met dit soort interne conflicten; in de gevallen ligt een rol voor advocaten weggelegd.”
Private equity
“Het aantal conflicten over jaarrekeningen is sterk toegenomen. Dat heeft onder meer te maken met de rol van private equitypartijen. In plaats van financiering door de bank, wordt dat nu vaak door de private equitypartijen gedaan waardoor een versnipperd aandelenkapitaal ontstaat. Dat leidt in de praktijk tot problemen. Recent onderzoek toont aan dat in 65% van de M&A-gerelateerde geschillen over fusies en overnames, private equitypartijen zijn betrokken.
Er spelen veel conflicten rondom het opmaken, vaststellen en publiceren van jaarrekeningen en er worden regelmatig fouten gemaakt. Zo worden regels over vertegenwoordiging nog wel eens verward met interne regels over de besluitvorming met betrekking tot de jaarrekening. Ook bepaalt de wet dat de jaarrekening binnen twaalf maanden na afloop van het boekjaar moet zijn opgesteld. Dat lijkt een lange periode, maar door allerlei procedures komt het vaak toch op de laatste maanden aan. En wat doe je dan als er een conflict is over de jaarrekening? In de praktijk kom ik hierover allerlei situaties tegen. Interessant is ook de situatie waarin een overnemende partij tijdens het duedilligenceonderzoek ontdekt dat een jaarrekening niet is gepubliceerd, en hoeveel jaar moet je daarvoor teruggaan? Daarover bestaat strijdige jurisprudentie. Het is wachten op een uitspraak van de Hoge Raad hierover. De wijze waarop hiermee in de overnamepraktijk wordt omgegaan verschilt ook en een ‘gewone’ vrijwaring hiervoor biedt meestal onvoldoende soelaas.”
Aansprakelijkheid accountant
“Een ander belangrijk thema binnen het jaarrekeningenrecht is de aansprakelijkheid van een accountant. Vaak wordt gedacht dat de accountant aansprakelijk gesteld kan worden voor bijvoorbeeld een fout in de jaarrekening of voor een fout die de accountant daarin heeft gemaakt, maar dat is niet altijd het geval. Daarbij maakt het uit of sprake is van een wettelijke controle of samenstelverklaring. De Hoge Raad heeft pas recent duidelijkheid gegeven over de wijze waarop de aansprakelijkheid van de accountant met een samenstelopdracht moet worden beoordeeld.”
Misleidende jaarrekening
“Het thema van de misleidende jaarrekening vind ik een interessant thema, maar er wordt weinig over geprocedeerd. Uitgangspunt is overigens dat wanneer in de jaarrekening een verkeerde voorstelling van zaken wordt gegeven, de bestuurder daarvoor aansprakelijk is. Maar ook hier spelen ontwikkelingen. In sommige gevallen kunnen bijvoorbeeld aandeelhouders aansprakelijk worden gesteld omdat ze te weinig kritisch naar de jaarrekening hebben gekeken. In de cursus komen al deze actuele ontwikkelingen aan bod.”
Tom Teggelaar is advocaat en partner bij Poelmann van den Broek Advocaten. Op 29 november 2022 verzorgt hij de cursus ‘Jaarrekeningrecht’. Bekijk het programma
