Oktober was een prettig drukke maand, met een paar leuke bezigheden om nieuwe inspiratie op te doen voor het gewone werk, het ontwikkelen van de digitale procedure in het civiele recht.
Praag: Lawtech Europe
In Praag, in zo’n typisch groot conferentiehotel, vier keynote speakers en heel veel workshops. De aardigste keynote is van Casey Flaherty, de general counsel van Kia Motors in de Verenigde Staten. Hij heeft een assessment ontwikkeld waar advocatenkantoren mee kunnen ze testen hoe vaardig de advocaten zijn met technologie, om dingen op te zoeken en documenten te maken bijvoorbeeld. Tech-savvy kantoren declareren minder uren omdat ze sneller werken, is zijn ervaring.
De conferentie maakt effectief gebruik van de aanwezige sprekers. Ze hebben me in drie workshops in het panel gezet – rechters zijn sexy. Eentje is het judges’ panel, dat vooruitblikt naar de digitale procedure en de gevolgen daarvan voor de procesvoering: digitaal procederen, bewijs digitaal presenteren, digitaal bewijs presenteren. De tweede workshop gaat over digitaal bewijs, hoe dat te bewaren en over privacybescherming in Europa, en de derde over forensisch onderzoek naar foto’s op telefoons. De andere deelnemer in het derde panel, de deken van de orde van advocaten van Tsjechië, was niet gekomen en ik was als enig panellid overgebleven. De moderator van dat panel is eigenlijk vooral een enthousiaste verkoper van de software die zou kunnen vaststellen dat een foto met een bepaalde camera is gemaakt. Ik was een beetje bang dat mijn aanwezigheid in het panel opgevat zou kunnen worden als reclame voor het product. Maar ach wat, hoe benauwd moet je zijn? Ik kon de privacybescherming uit het tweede panel hier prima recyclen, en dat was goed voor een evenwichtige workshopdiscussie.
Dit was een leuke conferentie, waar veel te leren viel over het omgaan met digitaal bewijs en het gebruiken van al die informatie die wij genereren. Wij staan nog maar aan het begin.
Chisinau, Moldova: Contemporary Court Management
Van Praag vlieg ik door naar Chisinau in Moldova. Hier organiseert het Rule of Law project een grote conferentie over Contemporary court management. Het project wordt betaald door USAID, de ontwikkelingspoot van het State Department van de Verenigde Staten. De locatie is dit keer het tophotel van Chisinau; veel marmer, een harpiste aan het ontbijt. Experts van over de hele wereld zijn ingevlogen om hun kennis over het onderwerp te delen met Moldova: veiligheid, technologie, performance meten, kwaliteitsmanagement, corruptie bestrijden. De presentaties worde live gestreamd. Er is een grote delegatie uit Oekraïne. Daar runt USAID ook een project. De Amerikaanse projectleider is een oude bekende, zijn lokale team is na de recente machtswisseling weer eens helemaal vernieuwd. Samen met prof. Fredric Lederer van het Center for Legal and Court Technology (vroeger Courtroom 21) in de VS presenteer ik over informatietechnologie en wat je ermee kunt doen om rechtspraak te verbeteren. Zijn specialisme is courtroom technology, ik doe de ontwikkeling van digitaal procederen, en hoe ver Moldova daarmee is.
Deze conferentie voelt minder prettig dan die in Praag. Hoe komt dat toch? We zitten met ongeveer tweehonderd deelnemers opgepakt in één zaal. Alle presentaties zijn plenair, en frontaal. Na elke presentatie is er kort de gelegenheid voor vragen via de interruptiemicrofoon. De meeste deelnemers spreken geen Engels, en de meeste inleiders spreken geen Roemeens. We zijn afhankelijk van de tolken, die heel goed zijn, maar toch. Er is weinig gelegenheid voor onderlinge interactie. Praag heeft de aansluiting met Europa goed gemaakt, maar Moldova moet daar nog veel voor doen.
Den Haag. MATRA-PATROL cursus
Het Asser-instituut organiseert in opdracht van de EU de Matra-Patrol cursussen voor deelnemers uit aspirant-kandidaat-lidstaten van de EU. Die moeten de aansluiting met Europa ook nog maken. Een ervan gaat over moderne rechtspleging. Ongeveer 20 juristen uit landen als Albanië, Bosnië-Herzegovina en Servië komen twee weken naar Den Haag en krijgen allerlei onderwerpen aangeboden. Aan het eind maken ze allemaal een plan voor verbetering in hun eigen land. Ik kom altijd een uurtje vertellen hoe je met informatietechnologie rechtspraak mee kunt verbeteren: kortere doorlooptijden, betere toegang, minder corruptie. Dat is altijd een groot genoegen, want de deelnemers zijn vastbesloten dat het in hun land beter moet. Het zou in deze landen met de digitalisering wel eens veel sneller kunnen gaan dan in Nederland. En: deze keer had ik er aan het eind van mijn uurtje ook nog een paar nieuwe Twittervolgers bij.
Den Haag. 40-jarig bestaan van het Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM)
Op de laatste dag van oktober gaat het in Den Haag over de bedreigingen voor de rechtsstaat, onder de titel Vrouwe Justitia zucht en steunt. Ashley Terlouw hoogleraar rechtssociologie in Nijmegen, laat in de keynote zien hoe de beoordeling van recht op verblijf bij de overheid weg aan het verschuiven is. In een workshop over alternatieven voor rechtspraak gaat het over mediation, over de eKantonrechter (uitleg: kort of lang) en over het Juridisch Loket. Mediation wordt relatief weinig gebruikt, de eKantonrechter nog veel minder. De vraag dringt zich op of er eigenlijk wel behoefte is aan alternatieven voor Vrouwe Justitia. In het civiele en bestuursrecht is de rechtspraak immers een flink eind opgeschoven in de richting van meer probleemoplossing en kortere doorlooptijden. Bij het Juridisch Loket is het beeld anders: het bezoekersaantal de laatste jaren enorm gestegen tot ongeveer een miljoen per jaar. Is dat goed nieuws? Mensen vinden het Loket, dat is mooi. Maar is het een goed teken dat zoveel mensen een beroep op rechtshulp gaan doen, of is dat ook een aspect van de crisis?
