Notaris Joep van den Brekel (Van den Brekel Notariaat, Breda) verbaast zich over de wijze waarop testamenten worden ondertekend. Als notaris moet hij elke pagina van de akte paraferen, maar klanten zelf hoeven dat niet. Niet iedereen begrijpt dat: zij doen dit bij een koopakte van een woning wel – waarom dan niet bij een testament? “Dat vind ik onterecht. Ik vind zelfs dat verplicht moet worden dat de klant ook op iedere pagina een paraaf moet zetten.”
Sjoemelen
Want: nu kan een notaris zomaar een bladzijde uit het testament halen en wijzigen, zonder dat de klant dat ooit te weten komt. “Zéker niet als het een oud vrouwtje betreft die geen familie meer heeft en haar geld wil nalaten aan een goed doel. Niemand die daar achter komt.” Van den Brekel voegt daaraan toe: “Ik voel niet de minste behoefte om dit te doen en ik geloof mijn collega’s ook niet. Maar het feit dat die mogelijkheid er is, is niet oké. Deze ‘regel’ maakt het mogelijk om als notaris te sjoemelen met geld.” Van den Brekel heeft dit regelmatig aangekaart bij de beroepsorganisatie van het notariaat, maar die geeft hier geen gehoor aan. Daarom plaatste hij hierover een bericht op LinkedIn.
Alles te verliezen
Extra parafen zijn een schijnoplossing, reageert kandidaat-notaris Jasper Nobel (Van Grafhorst Notarissen, Utrecht). “We hebben een eed afgelegd, er is collegiale toetsing, er is tuchtrecht en we hebben alles te verliezen als we ons werk niet naar behoren uitvoeren. Daar moeten we het van hebben. Een frauduleuze notaris kan ook een foutief afschrift afgeven of onder een akte zetten dat de cliënt niet kon tekenen.” Daar is kandidaat-notaris Nora Mol-Lagrand (Abma Schreurs Notarissen, Amsterdam) het mee eens: “Bovendien: kom je bij passeren nog een fout of verbeterpunt tegen, dan kun je direct óf in het systeem de akte aanpassen en opnieuw printen, óf in de kantlijn een renvooi maken.”
Tien minuten extra
Is dit ooit wel eens daadwerkelijk een probleem geweest?, vraagt notarieel jurist Jacqueline Trouw (Trouw Advies, Etten-Leur) zich af. “Als er al werd ‘gesjoemeld’, dan is dat met de derdengeldenrekening, waar overigens ook al regels genoeg voor zijn. Iemand die wil sjoemelen, sjoemelt toch wel. Laat ajb die extra paraafjes achterwege tenzij je bij al je afspraken in je agenda graag nog eens tien minuten extra plust. Doe je de cliënten ook niet echt een plezier mee. Als ze je niet vertrouwen zonder de extra paraaf heb je sowieso een probleem als notaris.” Ook fiscalist Barbara Rijskamp ziet het probleem niet zo. “Het komt toch uit als de papieren versie (die thuis ligt) wordt vergeleken met de versie van de notaris?”
Glijdende schaal
Maar Van den Brekel vindt het geen gezocht probleem. “Ik weet dat er genoeg notarissen zijn die een ‘kleine’ vergissing in een akte aanpassen nadat de akte is gepasseerd. Zonder dat de klant dat weet. Dus als je het niet al te nauw neemt met regels begeef je je op een glijdende schaal. En het feit dat klanten regelmatig hier hun verbazing over uitspreken zegt ook genoeg.”
Praktische bezwaren
Mogelijk is de paraaf van de erflater strijdig met de Notariswet, oppert kandidaat-notaris Wolbrecht van Heuvel (Mantel & Voors Notarissen, Benningbroek). “Ik ken die wet niet uit mijn hoofd. Maar is het wel toegestaan om een ‘derde’ (ook al is het de comparant zelf) op een bladzijde van een notariële akte (behalve de handtekening onder de akte) iets te laten schrijven?” Toegevoegd notaris Ernst Loendersloot (Palmen Dassen Notarissen, Stein) ziet vooral praktische bezwaren als iedere erfgenaam moet paraferen. “Bijvoorbeeld als je in de kamer zit met vier erfgenamen die de woning van de ouders verkocht hebben aan twee kopers. En aan de kant van de verkopers is de makelaar ook aanwezig, terwijl de kopers hun aankopend makelaar en tussenpersoon hebben meegenomen. Alleen de vier verkopers, twee kopers en de notaris moeten paraferen. Maar alleen de notaris moet bijhouden dat die vier cliënten allemaal op iedere pagina een pararaaf zetten. En dan op de laatste pagina (ook) een handtekening. Kans op ongelukken is groot.”
Wantrouwen
De notaris is een vertrouwenspersoon, vat kandidaat-notaris Farisha Poesé de discussie samen. “Als we zo wantrouwend naar onze eigen mensen worden, kunnen we de handdoek in de ring gooien.”
Blind op vertrouwen
De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie ziet het probleem dat Van den Brekel aankaart niet. “Parafen van cliënten zijn voor geen enkele notariële akte nodig. De notaris staat voor de juistheid van de akte. Daar is hij/zij voor opgeleid en beëdigd. Het principe van de notariële functie in het rechtsverkeer is dat iedereen daar blind op kan en moet vertrouwen.”
