In 2020 heeft de Europese Commissie een actieplan gepresenteerd voor een alomvattend EU‐beleid voor de preventie van witwassen en het financieren van terrorisme: de Anti-Money Laundering and Combating the Financing of Terrorism (AML/CFT). Dit actieplan is verder uitgewerkt in vier wetgevingsvoorstellen.
Anti-witwasautoriteit
Eén daarvan, de EU-Verordening tot instelling van de Europese anti-witwasautoriteit (de AMLA-verordening), heeft directe gevolgen voor de advocatuur. Deze Anti-Money Laundering Authority (AMLA) gaat als Europese toezichthouder de nationale AML/CFT-toezichthouders coördineren, en er ook toezicht op houden. Op dit moment is de nationale deken voor advocaten de toezichthouder op de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Er bestaat nog geen internationale toezichthouder op de Wwft.
Hogere kosten
De invoering van de AMLA heeft ook voor de Nederlandse advocatuur gevolgen. Zo kan de balie worden geconfronteerd met hogere kosten voor de uitvoering van het AML/CFT-toezicht. De totale jaarlijkse uitgaven van de AMLA worden voor ongeveer driekwart gefinancierd uit bijdragen van ‘meldingsplichtige entiteiten’ – dus ook door advocaten. Daarnaast kunnen advocaten mogelijk een verzwaring van de administratieve lasten ervaren, onder andere vanwege eventuele extra uitvragen en toezichthandelingen.
Beroepsgeheim
Hoewel de Council of Bars and Law Societies of Europe (CCBE) het financieren van terrorisme wil voorkomen, verzet de CCBE zich tegen een aantal onderdelen van de huidige EU-plannen. De CCBE maakt zich met name zorgen dat de AMLA-verordening de onafhankelijkheid van advocaten en het wettelijk beroepsgeheim zal aantasten. Om die rede heeft de CCBE bezwaar gemaakt tegen enkele bepalingen waarin de mogelijkheid wordt opengelaten dat er supranationale inmenging kan plaatsvinden en de geheimhouding wordt doorbroken. De AMLA bepaalt immers dat de AML-autoriteit periodiek collegiale toetsingen kan uitvoeren bij de niet-financiële toezichthouders – in de advocatuur zijn dat de dekens. Deze peer reviews kunnen ook worden uitgevoerd door niet-advocaten. De CCBE benadrukt dat noch lidstaten, noch de EU direct of indirect afbreuk kunnen doen aan de onafhankelijkheid van advocaten en inbreuk kunnen maken op het beroepsgeheim.
De vier wetgevingsvoorstellen liggen op dit moment ter behandeling in het Europees Parlement en de Europese Raad, die het hele AML-pakket zullen moeten goedkeuren. Naar verwachting gaat de toekomstig AML-autoriteit in 2024 operationeel worden.
