Klimaatverandering, het plasticprobleem of voedseltekorten: de inzet van technologie is nodig om de grote problemen van de 21e eeuw op te lossen. Nieuwe technologieën spelen een sleutelrol bij de wederopbouw van economie en maatschappij. Digitaal en technologie is niet langer bijzonder, maar de norm. We hebben de kans om de ontwikkeling van deze technologieën te stimuleren en tegelijkertijd na te denken over een nieuw governance framework om het risico op onethisch gebruik van technologie te mitigeren. Maar daarvoor moeten we over elementaire kennis en inzicht van technologie beschikken. Dat ontbreekt nu vaak nog.
Wanneer het over technologische ontwikkelingen gaat, voelen veel juristen zich overdonderd. Meer dan twee derde van de (bedrijfs)juristen denkt dat transformationele technologieën de komende 3 jaar een impact zullen hebben op hun organisatie, maar minder dan een derde heeft hier zeer goed inzicht in. En bij advocatenkantoren heeft 35% onvoldoende technologische kennis, inzicht of vaardigheden.
Juristen spelen een belangrijke rol bij de inzet van technologie
Er is dus werk aan de winkel om die achterstanden in te halen. Ten eerste moeten juristen begrijpen hoe een technologie werkt om te kunnen beoordelen of iets binnen of buiten een wetgevend kader valt. Ten tweede speelt een aanzienlijk aantal ethische vraagstukken bij de inzet en ontwikkeling van technologie. Van adviseurs wordt steeds vaker gevraagd om te beoordelen wat ‘goed’ en ‘fout’ is. Niet alleen klassieke filosofen zoals Bentham, Kant en Aristoteles, maar ook meer recente denkers zoals Rawls en Sandel kunnen juristen helpen deze vraag te beantwoorden.
Voeg de ‘T’ toe aan ESG-kwesties
Het bedrijfsleven en de overheid verwachten veel van digitale innovatie. Toch missen de decision makers de basiskennis over artificiële intelligentie, blockchain en internet of things. Het is hoog tijd dat technologie onderdeel wordt van belangrijke ESG-kwesties (Environment, Society and Governance) waar bedrijven en overheden zich wereldwijd voor inzetten. De juridische beroepsgroep speelt een essentiële rol, omdat een lavastroom van wetgeving op ons afkomt. Juristen moeten nieuwe Europese regels over digital markets, digital services en artificial intelligence vertalen naar de praktijk en inpassen binnen de ESG-wensenlijst. Dat pleit ervoor de ‘T’ van ‘technologie’ toe te voegen aan ESG.
Er is nog een reden om de ‘T’ toe te voegen. Bestuurders beoordelen technologierisico’s niet geïntegreerd met andere ESG-risico’s. Vanwege de razendsnelle opmars van technologie zullen hierdoor problemen binnen het bedrijfsleven ontstaan. Commissarissen die onvoldoende geïnformeerd blijven over technologische ontwikkelingen schieten tekort in hun toezichts- en adviestaak. Bestuurders en commissarissen moeten bovendien erop toezien dat nieuwe technologie op een maatschappelijk verantwoorde manier wordt ingezet, zonder morele of ethische grenzen te overschrijden. Die taak kunnen zij alleen vervullen met de juiste kennis van de technologische ontwikkelingen, en met voldoende inzicht in de samenhang met andere ESG-onderwerpen.
Gevaar voor de samenleving
Ook politici ontbreekt het aan inzicht van technologie. Dat is gevaarlijk, want het staat effectieve wetgeving in de weg. Zodra de wetgever een nieuwe technologie via het trage wetgevingsproces heeft gereguleerd, is die vaak al geëvolueerd en het wettelijk kader ontgroeid. De wetgever loopt achter de vernieuwingen aan. Daar komt bij dat de politiek wetgeving maakt voor hedendaagse problemen, maar daarbij het belang van de toekomst onvoldoende meeneemt. Het ontbreekt dus aan visie.
Boek over technology & governance
Begin juli 2021 verscheen het boek Technology & Governance – Making technology work for society. Ik heb dit boek geschreven, omdat het veel professionals aan elementaire kennis over technologie ontbreekt. Denk aan juristen, advocaten, bestuurders, commissarissen en politici. Dat is zorgelijk, want tech is niet alleen voor nerds. Net als met financiële kennis heeft iedereen een zekere basiskennis van technologie nodig. Die kennis is ook nodig om een goed debat te voeren over de manier waarop wij technologie willen inzetten voor de samenleving. Met dit boek kun je op een effectieve wijze een fors kennishiaat over nieuwe technologische ontwikkelingen overbruggen.
Het boek biedt juristen de kans hun kennis over technologie op het vereiste peil te brengen. Het voorziet in een solide overzicht van de stand van zaken van technologie. Aan de orde komen artificial intelligence, robotics, internet of things, cybersecurity, blockchain en social media. Ieder hoofdstuk is onderverdeeld in een aantal subonderwerpen, zoals de toekomst van werk, autonome wapens, deepfakes en ransomware, filterbubbels en digitale valuta. Het boek is zo geschreven dat je het niet van kaft-tot-kaft hoeft te lezen. Meer informatie is te vinden op technologyandgovernance.com.
Casper Jaspers is een ondernemer en advocaat gevestigd in Amsterdam. Hij schreef samen met hoogleraar Governance and Responsibility Steven Schuit een toonaangevend boek over Nederlandse corporate governance (Handboek Voorzitter, 2017). Jaspers is daarnaast gastdocent in het New Board Program van de Nyenrode Business Universiteit en docent technologie & recht bij het CPO.
Bent u op de hoogte van relevante technologische ontwikkelingen die van belang zijn voor uw cliënten en voor u? Casper Jaspers verzorgt op 2 december 2021 de cursus ‘De invloed van technologische ontwikkelingen op het recht’. Meer info en inschrijven
