Kan de gemeente onrechtmatig handelen tegenover iemand die bestuursrechtelijk geen belanghebbende is in een procedure? De Hoge Raad heeft die vraag met ja beantwoord in een recent arrest.
Als een besluit onrechtmatig blijkt te zijn, is een bestuursorgaan schadeplichtig voor schade door een onrechtmatig besluit en het niet tijdig nemen van een besluit. De vraag is hoe ver die schadeplichtigheid strekt. Uit het recente arrest blijkt dat ook derden, die geen belanghebbende zijn in de zin van de Awb, recht op schadevergoeding kunnen ontlenen aan een onrechtmatig besluit.
In dit geval had de eigenaar van een perceel in september 2003 een vergunning aangevraagd voor de vervanging van een turbinegondel van een windturbine op zijn land. Later, in oktober 2003, werd voor de windturbine een recht van opstal gevestigd voor een derde. De gevraagde vergunning is eerst geweigerd wegens strijd met het bestemmingsplan. In de daarop volgende procedure bleef het besluit van de gemeente niet overeind; de gemeente had de vergunning niet mogen weigeren.
De (rechtsopvolger van de) opstalhouder heeft vervolgens de gemeente aansprakelijk gesteld voor de schade, te weten het mislopen van de subsidie die vastzat aan de bouw van de turbinegondel. De opstalhouder verwijt de gemeente dat de gemeente de bouwvergunning niet tijdig heeft verleend, dat de vergunning niet is gepubliceerd en dat de omwonenden niet in kennis zijn gesteld van de verleende vergunning.
De verwijten die de opstalhouder de gemeente maakt zijn allemaal gekoppeld aan de vergunning die was aangevraagd door de eigenaar van het perceel waar de windmolen op staat. Ten tijde van de aanvraag van de vergunning was de opstalhouder nog niet in beeld. Het recht van opstal werd immers een maand na de aanvraag gevestigd. Om die reden was de opstalhouder bestuursrechtelijk geen belanghebbende in de procedure tegen de weigering van de vergunning.
Toch kan de gemeente onrechtmatig hebben gehandeld jegens de opstalhouder, zegt de Hoge Raad. Als belangen van derden betrokken zijn bij het besluit en deze belangen kenbaar zijn bij het bestuursorgaan, kan ook jegens deze derden onrechtmatig gehandeld worden wanneer de in het maatschappelijk verkeer geldende zorgvuldigheidsnormen niet in acht worden genomen. In dit geval was de gemeente dusdanig bekend met de belangen van de opstalhouder, dat zij onrechtmatig jegens de opstalhouder heeft gehandeld.
De zaak wordt besproken in een legal update van Femke Linssen en Remko Vos van advocatenkantoor Van Benthem & Keulen. Zij concluderen: “Als bestuursorganen in hun besluitvorming steken laten vallen, dan liggen er voor getroffen derden – en dus ook voor niet-belanghebbenden – kansen om de overheid voor de aansprakelijk te houden.”
